Mgbagha

Mgbagha nwere ike ime mgbe isi kụrụ ihe, ma ọ bụ ihe na-agagharị na-eti ya isi. Mgbagha bụ ụdị mmerụ ụbụrụ dị obere. Enwere ike ịkpọ ya mmerụ ụbụrụ ụbụrụ.

Cussgba aghara nwere ike imetụta otú ụbụrụ si arụ ọrụ. Ọnụ ọgụgụ nke ụbụrụ ụbụrụ na ogologo oge ọ ga-adịgide dabere na oke mgbagha dị. Mkparịta ụka nwere ike ibute isi ọwụwa, mgbanwe nke ịmụrụ anya, enweghị uche, ncheta ncheta, na mgbanwe n'echiche.

Nsogbu nwere ike ịda site na ọdịda, ihe egwuregwu, ihe mberede ụgbọala, mwakpo, ma ọ bụ mmerụ ahụ ọzọ. Nnukwu ụbụrụ nke ụbụrụ (akpọrọ jarring) n'akụkụ ọ bụla nwere ike ime ka mmadụ ghara ịmụrụ anya (bụrụ onye na-amaghị ama). Ogologo oge onye ahụ na-amaghị onwe ya nwere ike ịbụ ihe ịrịba ama nke mgbagha dị njọ.

Mgbagha anaghị ebute mgbe niile. Ọtụtụ ndị anaghị agabiga akwụkwọ. Ha nwere ike ịkọwa ịhụ ọcha niile, oji niile, ma ọ bụ kpakpando niile. Mmadu nwekwara ike inwe mgbagha ma ghara ichota ya.

Mgbaàmà nke mgbagha dị nro nwere ike ịgụnye:

• Na-eme ihe mgbagwoju anya, na-enwe mmetụta nke itinye uche n'ihe, ma ọ bụ na-adịghị eche echiche nke ọma
• Dro na-ero ụra, na-esiri gị ike iteta, ma ọ bụ mgbanwe ndị yiri ya
• Isi ọwụwa
• Loss nke nsụhọ n'ihi na a pụtara obere oge
• Ncheta ncheta (amnesia) nke ihe omume tupu mmerụ ahụ ma ọ bụ ozugbo
• Ọgbọ na ọgbụgbọ
• Inghụ ọkụ na-egbu maramara
• Ọ dị gị ka ị '' tufuru oge ''
• Ọdịiche ihi ụra

Ihe ndị a bụ mgbaàmà mberede nke mmerụ isi ma ọ bụ mgbagha nke ka njọ. Chọọ nlekọta ahụike ozugbo ma ọ bụrụ:

• Mgbanwe na njikere na ịmara
• Mgbagha nke na-anaghị agabiga
• Ọdịdọ
• Ike adịghị ike n’otu akụkụ ma ọ bụ akụkụ abụọ nke ahụ
• Upmụ akwụkwọ anya anaghị aha nha
• Ntughari anya ndi ozo
• Ugboro ugboro
• Ije ije ma ọ bụ itule nsogbu
• Amaghị ihe ọ bụla ruo ogologo oge ma ọ bụ nke na-aga n'ihu (coma)

Isi unan nke na-akpata a mgbagha na-erukwa na mmerụ ahụ n’olu na spain. Kpachara anya mgbe ị na-akwagharị ndị mmadụ merụrụ ahụ n’isi.

Onye nlekọta ahụike ga-eme nyocha anụ ahụ. A ga-enyocha usoro ụjọ nke onye ahụ. Enwere ike inwe mgbanwe na ogo nwata akwụkwọ nke onye ahụ, ikike iche echiche, nhazi, na mmeghari echiche.

Ule nke enwere ike ime gunyere:

• Ule ọbara na mmamịrị
• EEG (ule ụbụrụ ụbụrụ) nwere ike ịdị mkpa ma ọ bụrụ na ọdịdọ na-aga n'ihu
• Isi CT (kọmputa kọmputa) nyocha
• MRI nke ụbụrụ (ụbụrụ resonance magnet) nke ụbụrụ
• X-ụzarị

Maka mmerụ ahụ dị nro, enweghị ọgwụgwọ ọ ga-adị mkpa. Mana mara na ihe mgbaàmà nke mmerụ isi nwere ike igosi mgbe e mesịrị.

Ndị na-enye gị ga-akọwa ihe ị ga-atụ anya ya, otu esi ejikwa isi ọwụwa ọ bụla, otu esi emeso mgbaàmà gị ndị ọzọ, mgbe ịlaghachi na egwuregwu, ụlọ akwụkwọ, ọrụ, na omume ndị ọzọ, na ihe ịrịba ama ma ọ bụ ihe mgbaàmà ndị ị ga-echegbu onwe ha.

• Needmụaka ga-ele anya ma gbanwee ihe omume ha.
• Ndị okenye chọkwara nlezianya anya na ngbanwe mmemme.

Ma ndị okenye ma ụmụaka ga-agbaso ntuziaka nke ndị na-enye ọrụ banyere mgbe ọ ga-ekwe omume ịlaghachi n'egwuregwu.

Ikwesiri ịnọ n'ụlọ ọgwụ ma ọ bụrụ na:

• Mberede ma ọ bụ mgbaàmà siri ike karị nke mmerụ ahụ dị ugbu a
• Enwere mgbaji ọkpụkpụ
• Ọbara ọgbụgba dị n’okpuru okpokoro isi gị ma ọ bụ ụbụrụ

Gwọ ọrịa ma ọ bụ ịgbake site na mgbagha na-ewe oge. O nwere ike were ọtụtụ ụbọchị ọtụtụ izu, ma ọ bụ ọnwa ole na ole. N'oge ahụ ị nwere ike:

• Nwee obi ụtọ, iwe iwe ọsọ ọsọ, ma ọ bụ nwee mgbagwoju anya, ma ọ bụ nwee mgbanwe mgbanwe ọnọdụ ndị ọzọ
• Nwee oge siri ike na ọrụ ndị chọrọ ncheta ma ọ bụ itinye uche
• Nwee isi isi ọwụwa
• Belataka mkpọtụ
• Nwee ezigbo ume
• Inwe isi awọ
• Nwee ọhụụ mgbe ụfọdụ

Nsogbu ndị a nwere ike gbakee nwayọ nwayọ. Emekeme ndiyom un̄wam nto ubon m̀m or mme ufan fo ke ini anamde akpan ubiere.

N’ime mmadụ ole na ole, mgbaàmà nke mgbagha anaghị apụ apụ. Ihe ize ndụ maka mgbanwe ndị a na-adịte aka na ụbụrụ dị elu mgbe ihe karịrị otu mgbagha gasịrị.

Mgbaasị nwere ike ime mgbe ọnyá isi dị oke njọ. Gị onwe gị ma ọ bụ nwa gị nwere ike ị toụ ọgwụ mgbochi-ejide nwa oge.

Ọrịa ụbụrụ kachasị njọ nke ụbụrụ nwere ike ibute ọtụtụ ụbụrụ na nsogbu usoro nsogbu.

Kpọọ ndị na-eweta ya ma ọ bụrụ:

• Ọrịa isi na-akpata mgbanwe na nche.
• Mmadụ nwere ihe mgbaàmà ndị ọzọ na-enye nsogbu.
• Mgbaàmà anaghị agabiga ma ọ bụ na ọ naghị eme nke ọma mgbe izu 2 ma ọ bụ 3 gachara.

Kpọọ ozugbo ma ọ bụrụ na mgbaàmà ndị a emee:

• Inessra na-ehi ụra ma ọ bụ ihe isi ike iteta ụra
• Igba olu
• Mgbanwe n'omume ma ọ bụ omume na-adịghị ahụkebe
• Mgbanwe na okwu (enweghi ike ịghọta, enweghị isi)
• Mgbagwoju anya ma obu nsogbu iche echiche nke oma
• Ọhụhụ ụzọ abụọ ma ọ bụ ọhụụ na-enweghị atụ
• Ahụ ọkụ
• Mmiri ma ọ bụ ọbara na-agbapụta si imi ma ọ bụ ntị
• Isi ọwụwa nke na-akawanye njọ, na-adị ogologo oge, ma ọ bụ anaghị eme nke ọma na ihe na-ebelata ihe mgbu
• Nsogbu ije ma ọ bụ ikwu okwu
• Ọdịdọ (ịmaba aka ma ọ bụ ụkwụ na-enweghị njikwa)
• Akpata karịa 3 ugboro

Ọ bụrụ na ihe mgbaàmà anaghị agabiga ma ọ bụ na ọ naghị emewanye nke ọma mgbe izu 2 ma ọ bụ 3 gachara, gwa onye na-eweta gị ọrụ.

Ọbụghị ọnya niile nke isi ka enwere ike igbochi. Mee ka nchekwa maka gị na nwa gị site na isoro usoro ndị a:

• Jiri akụrụngwa nchekwa oge niile mgbe ị na-eme ihe nwere ike ibute isi. Ndị a gụnyere belt oche, okpu igwe ma ọ bụ okpu ọgba tum tum, na okpu siri ike.
• Mụta ma soro ndụmọdụ gbasara ịnyịnya ígwè.

A drinkụla ma anya ụgbọala. Ekwela ka onye mmanya na-aba n'anya ma ọ bụ onye mmanya na-egbu ya drivenụọ gị.

Brain mmerụ - mkparịta ụka; Mbibi traumatic ụbụrụ - mkparịta ụka; Mechie isi mmerụ - concussion

• Mkparịta ụka n'etiti ndị okenye - nhapu
• Mkparịta ụka na ndị okenye - ihe ị ga-ajụ dọkịta gị
• Mgbapu na umuaka - ihapu
• Mkparịta ụka na ụmụaka - ihe ị ga-ajụ dọkịta gị
• Na-egbochi mmerụ isi na ụmụaka

• Inbụrụ
• Mgbagha

Liebig CW, Congeni JA. Egwuregwu ụbụrụ metụtara ụbụrụ metụtara egwuregwu (mkparịta ụka). Na: Kliegman RM, St Geme JW, Blum NJ, Shah SS, Tasker RC, Wilson KM, eds. Nelson Akwụkwọ ọgụgụ nke Ọrịa edimụaka. 21nke. Philadelphia, PA: Elsevier; 2020: isi 708.

Papa L, Goldberg SA. Isi trauma. Na: Mgbidi RM, Hockberger RS, Gausche-Hill M, eds. Ngwọta Mberede nke Rosen: Echiche na usoro ọgwụgwọ. Agba nke 9. Philadelphia, PA: Elsevier; 2018: isi 34.

Trofa DP, Caldwell JM E, Li XJ. Mgbagha na mmerụ ahụ ụbụrụ. Na: Miller MD, Thompson SR, eds. DeLee Drez & Miller nke Ọkpụkpụ Egwuregwu Ọkpụkpụ. Nke 5. Philadelphia, PA: Elsevier; 2020: isi 126.