Dysfunction Executive

Ndinaya

• Ihe atụ nke njikwa ọrụ
• Kedu ihe mgbaàmà nke nrụrụ isi?
• omume aghara
• ịda mba
• ihe isi ike
• schizophrenia
• nsogbu ị alcoholụ mmanya na-egbu nwa ebu n'afọ
• nkwarụ mmụta
• autism
• Ọrịa Alzheimer
• ị drugụ ọgwụ ọjọọ ma ọ bụ mmanya na-aba n'anya
• nrụgide ma ọ bụ ụra ụra

Ọkpụkpụ ụbụrụ na-emerụ ahụ nwere ike ịkpata enweghị isi, ọkachasị ma ọ bụrụ na mmerụ ahụ dị na mpaghara ihu gị. Ejikọtara lobes ihu gị na omume na mmụta, yana usoro iche echiche dị elu dịka nhazi na nhazi.

Enwekwara na ọrụ ndị isi nwere ike ịbụ ihe nketa.

Kedu ka esi amata ọrụ ndị isi?

Kedụ ka esi emesie ndị isi?

Kedu ihe bụ echiche maka nrụrụ ndị isi?

Gịnị bụ ọrụ ndị isi?

Ọrụ Executive bụ usoro nke nkà na-enyere gị aka ime ihe ndị dị ka:

• tinye uche
• cheta ozi
• multitask

A na-eji nkà na:

• na-eme atụmatụ
• nzukọ
• ịkọwapụta ihe
• ịa ntị na obere nkọwa
• njikwa oge

Nkà ndị a malitere ịmalite ihe dị ka afọ 2 wee bụrụ afọ 30.

Nrụrụ ọrụ ndị isi nwere ike ịkọwa ihe isi ike na nke ọ bụla n'ime ikike ma ọ bụ omume ndị a. O nwere ike ịbụ ihe mgbaàmà nke ọnọdụ ọzọ ma ọ bụ nsonaazụ sitere na ihe omume dịka ọnya ụbụrụ na-emerụ ahụ.

Mgbe ụfọdụ a na - akpọ nsogbu ndị isi na - ahụ maka nsogbu ndị isi (EFD). Achọpụtaghị EFD n'ụlọ ọgwụ na Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM) nke ndị ọkachamara ahụike ahụike.

Ihe atụ nke njikwa ọrụ

Ọrụ Executive (EFs) bụ otu usoro usoro ọgụgụ isi. Ọ bụ na e nwere isi ọrụ atọ:

• mgbochi, nke gụnyere njide onwe onye na nlebara anya nhọrọ
• na-arụ ọrụ ebe nchekwa
• mmetuta mgbanwe

Ndị a mejupụtara mgbọrọgwụ nke ọrụ ndị ọzọ na-esite. Ọrụ ndị ọzọ gụnyere:

• ịtụgharị uche
• edozi nsogbu
• na-eme atụmatụ

Ọrụ ndị a dị mkpa maka mmepe ahụike. Ha dị mkpa karịsịa na ọrụ gị ma ọ bụ arụmọrụ ụlọ akwụkwọ.

Na ndụ kwa ụbọchị, EFs gosipụtara n'ihe dịka:

• ikike "isoro na - aga" ma ọ bụrụ na atụmatụ agbanwe
• eme ihe omume ụlọ mgbe ị chọrọ ịpụ n'èzí ma kpọọ egwuregwu
• icheta iwere akwukwo gi nile na ihe omume ulo gi
• na-echeta ihe ịkwesịrị iburu n'ụlọ ahịa
• na-agbaso mgbagwoju anya ma ọ bụ nkọwa zuru ezu ma ọ bụ ntuziaka
• enwe ike ịhazi ma rụọ ọrụ

Kedu ihe mgbaàmà nke nrụrụ isi?

Mgbaàmà nke nkwụsịtụ isi nwere ike ịdị iche. Ọ bụghị onye ọ bụla nwere ọnọdụ a ga-enwe otu akara ahụ kpọmkwem. Mgbaàmà nwere ike ịgụnye:

• idehie akwụkwọ, ihe omume ụlọ akwụkwọ, ma ọ bụ ọrụ ma ọ bụ ihe ụlọ akwụkwọ
• ihe isi ike na njikwa oge
• isi ike ịhazi oge
• nsogbu idebe ọfịs gị ma ọ bụ ime ụlọ ịhazi
• ihe ndị mmadụ na-efukarị
• ihe isi ike na-enwe nkụda mmụọ ma ọ bụ ndọghachi azụ
• nsogbu na ncheta ncheta ma ọ bụ na-eso ntụziaka multistep
• enweghị ike nyochaa mmetụta uche ma ọ bụ omume

omume aghara

ịda mba

ihe isi ike

schizophrenia

nsogbu ị alcoholụ mmanya na-egbu nwa ebu n'afọ

nkwarụ mmụta

autism

Ọrịa Alzheimer

ị drugụ ọgwụ ọjọọ ma ọ bụ mmanya na-aba n'anya

nrụgide ma ọ bụ ụra ụra

Ọkpụkpụ ụbụrụ na-emerụ ahụ nwere ike ịkpata enweghị isi, ọkachasị ma ọ bụrụ na mmerụ ahụ dị na mpaghara ihu gị. Ejikọtara lobes ihu gị na omume na mmụta, yana usoro iche echiche dị elu dịka nhazi na nhazi.

Enwekwara na ọrụ ndị isi nwere ike ịbụ ihe nketa.

Kedu ka esi amata ọrụ ndị isi?

Enweghi usoro nyocha nke oma maka enweghi nsogbu, ebe obu na obughi onodu doro anya edeputara na DSM. Kama nke ahụ, enweghị isi bụ ihe a na-ahụkarị na nsogbu ndị a kpọtụrụ aha na mbụ.

Ọ bụrụ n ’ị na-enyo enyo na ị naghị enwekarị nsogbu, soro dọkịta gị kwurịta okwu. Ha ga-enyocha gị iji hụ ma ọnọdụ ahụ ọ bụla nwere ike ịkpata ihe mgbaàmà gị. Ha nwekwara ike ịgwa gị ka ọ gwọọ gị ọkà n’akparamàgwà mmadụ, ọkà n’akparamàgwà mmadụ, ma ọ bụ ọkà n’ihe banyere ọdịyo ka o lekwuo gị ule.

Enweghị otu ule na-egosipụta enweghị isi. Mana enwere ngwa nyocha dị iche iche na ụzọ dị ka ajụjụ ọnụ iji mata ma ị nwere nkwarụ ọ bụla, yana ma ọ metụtara ọnọdụ dị ugbu a.

Y’oburu n’inwe uche banyere onye isi nwa gi, gi na ndi nkuzi ha nwere ike mejuputa akwukwo ihe omume nke agwa ndi isi. Nke a ga-enyekwu ozi gbasara akparamaagwa.

Nlere ndị ọzọ enwere ike iji gụnyere:

• Ndị okenye 3, ọnụego ọnụego na-ejikarị ADD na EFD
• Barkley na-ezighi ezi na njikwa ọrụ maka ndị okenye
• Comprehensive Executive Function nke Ndepụta Ngwaahịa

Kedụ ka esi emesie ndị isi?

Treatgwọ ọrịa adịghị mma bụ ihe na-aga n'ihu na-adịkarị ndụ. Ọgwụgwọ nwere ike ịdabere na ọnọdụ na ụdị arụmọrụ dysfunctions ndị isi dị ugbu a. O nwere ike ịdị iche na oge ma dabere na EFs akọwapụtara nke na-esiri ike.

Maka ụmụaka, ọgwụgwọ na-agụnye iso ndị ọkachamara dị iche iche na-arụ ọrụ, gụnyere:

• ndị na-agwọ ọrịa okwu
• ndị nduzi
• ndị ọkà n'akparamàgwà mmadụ
• ndị na-agwọ ọrịa

Usoro ọgwụgwọ na ịgwọ ọrịa nwere ike inye aka maka ndị ọ bụla nwere enweghị isi. Ọgwụ ndị na-elekwasị anya na -emepụta usoro iji lebara nsogbu ahụ anya na-enyekwa aka. Nke a nwere ike ịgụnye iji:

• ihe nnyapade
• nzukọ ngwa
• Ngụọge

Ọgwụ enyerela ụfọdụ ndị nwere nsogbu EF aka. Dabere na, akụkụ ụbụrụ gị nke na-arụ ọrụ na EFs na-eji dopamine dị ka isi akwara mbufe ozi. Yabụ, agonist dopamine na ndị na-emegide ya dị ọrụ.

Kedu ihe bụ echiche maka nrụrụ ndị isi?

Nrụrụ ọrụ ndị isi nwere ike igbochi ndụ, ụlọ akwụkwọ, na ọrụ ma ọ bụrụ na anaghị agwọ ya. Ozugbo amatara ya, enwere ọgwụgwọ na usoro dị iche iche nwere ike iji nyere aka melite EFs. Nke a ga-emekwa ka arụ ọrụ na arụmọrụ nke ụlọ akwụkwọ ka mma ma ka mma nwa gị.

Okwu ndị metụtara ọrụ dị n'ọhịa bụ ọgwụgwọ. Ọ bụrụ n ’ị chere na gị ma ọ bụ nwa gị nwere ike ịnwe nsogbu EF, egbula oge ịgwa dọkịta gị.