Gịnị Ka Want Chọrọ Aboutma Banyere Nkwarụ?

Ndinaya

• Nkọwa nke isi mgbaka
• Mberede ọrịa
• Nkebi nke mgbaka
• Mmetụta enweghi mmuta
• Nwayọọ nwayọọ
• Ọrịa mgbaka
• Ọrịa siri ike
• Gịnị na-akpata isi mgbaka?
• Ọrịa Neurodegenerative
• Ihe ndị ọzọ na-akpata isi mgbaka
• Dị ụdị nke mgbaka
• Uche mgbaka
• Ọrịa mgbaka
• Ọgwụ maka mgbaka
• Mgbochi ọrịa
• Afọ ndụ mgbaka
• Dementia vs. Alzheimer ọrịa
• Mgbaka site na mmanya
• Ichefu abụghị akụkụ nke ịka nká?
• Kedu ụdị nkwarụ?
• Kedu nyocha a na-eme?

Nkọwa nke isi mgbaka

Dementia bụ mbelata nke arụ ọrụ mmụọ. A ga-ewere dị ka mgbaka, enweghị isi ga-emetụta opekata mpe ụbụrụ abụọ. Mgbaka nwere ike imetụta:

• nchekwa
• na-eche echiche
• asụsụ
• ikpe
• omume

Dementia abughi oria. O nwere ike ịbụ ọrịa ma ọ bụ mmerụ dị iche iche ka ọ na-ebute. Uche nke ụbụrụ nwere ike ịmalite site na obere nwayọọ. O nwekwara ike ime ka mmadụ gbanwee.

Fọdụ nhụjuanya na-aga n'ihu. Nke a pụtara na ha na-akawanye njọ ka oge na-aga. Dfọdụ mgbaka dị mfe nghọta ma ọ bụ bụrụ ndozi. Fọdụ ndị ọkachamara machiri okwu ahụ mgbaka ka enweghi nsogbu nke uche.

Mberede ọrịa

Na mbido ya, mgbaka nwere ike ibute mgbaàmà, dịka:

• Pingnagide nke ọma na mgbanwe. O nwere ike isiri gị ike ịnakwere mgbanwe na oge ma ọ bụ gburugburu.
• Mgbanwe na-adịghị agbanwe agbanwe n'ime ncheta oge dị mkpirikpi. Gị ma ọ bụ onye ị hụrụ n'anya nwere ike icheta ihe ndị mere na 15 afọ gara aga dị ka ọ bụ ụnyaahụ, mana ị nweghị ike icheta ihe ị nwere maka nri ehihie.
• Nweta okwu ziri ezi. Icheta okwu ma obu nmekorita nwere ike isiri gi ike.
• Bụ ugboro ugboro. Nwere ike ịjụ otu ajụjụ, mezue otu ọrụ, ma ọ bụ kwuo otu akụkọ ọtụtụ ugboro.
• Mgbagwoju anya nke uzo. Ebe ndị ị maara nke ọma nwere ike ịdị ugbu a ka ọ dị mba ọzọ. May nwekwara ike ịlụ ọgụ maka ụzọ ịnya ụgbọ ala ị garala ọtụtụ afọ n'ihi na ọ naghịzi ama ama.
• Na-agbasi mbọ ike ịgbaso akụkọ akụkọ. Nwere ike ịchọta na ịgbaso akụkọ mmadụ ma ọ bụ nkọwa ya siri ike.
• Mgbanwe na ọnọdụ. Da mba n’obi, nkụda mmụọ, na iwe abụghị ihe ọhụrụ maka ndị nwere isi mgbaka.
• Enweghi mmasị. Enweghị mmasị nwere ike ịpụta na ndị nwere isi mgbaka. Nke a na-agụnye ịkwụsị inwe mmasị n'ihe omume ntụrụndụ ma ọ bụ n'ihe omume ndị na-amasịbu gị.

• Nkebi nke mgbaka

  N'ọnọdụ ka ukwuu, mgbaka na-aga n'ihu, na-akawanye njọ karịa oge. Dementia na-aga n'ihu n'ụzọ dị iche na onye ọ bụla. Otú ọ dị, ihe ka ọtụtụ ná ndị mmadụ na-ahụ ihe mgbaàmà nke usoro ndị a nke mgbaka:

  
  

  Mmetụta enweghi mmuta

  Ndị agadi nwere ike ịmalite ịda mbà n'obi (MCI) mana ha nwere ike ghara ịmalite inwe isi ọwụwa ma ọ bụ nsogbu ọ bụla ọzọ. Ndị nwere MCI na-ahụkarị nchefu, nsogbu icheta okwu, na nsogbu ncheta oge.

  Nwayọọ nwayọọ

  N'oge a, ndị nwere isi mgbaka nwere ike ịrụ ọrụ n'adabereghị. Mgbaàmà gụnyere:

  • nchekwa nchekwa oge dị mkpirikpi
  • mgbanwe mmadụ, gụnyere iwe ma ọ bụ ịda mba
  • na-etinye ihe ma ọ bụ ichefu ihe
  • ihe isi ike na ọrụ dị mgbagwoju anya ma ọ bụ nsogbu nsogbu
  • na-agba mbọ igosipụta mmetụta ma ọ bụ echiche

  Ọrịa mgbaka

  N'oge a nke mgbaka, ndị mmadụ metụtara nwere ike ịchọ enyemaka n'aka onye a hụrụ n'anya ma ọ bụ ndị na-elekọta nlekọta. Nke ahụ bụ n'ihi na mgbaka nwere ike ugbu a igbochi ọrụ na ọrụ kwa ụbọchị. Mgbaàmà gụnyere:

  • ogbenye ikpe
  • enwekwu ọgba aghara na nkụda mmụọ
  • ncheta nchekwa nke na-eruwanye n'oge gara aga
  • chọrọ enyemaka na ọrụ ndị dị ka mgbakwasa na ịsa ahụ
  • mgbanwe dị oke mgbanwe

  Ọrịa siri ike

  N'oge ngwụsị nke mgbaka, mgbaàmà nke uche na nke anụ ahụ nke ọnọdụ ahụ na-aga n'ihu ịjụ. Mgbaàmà gụnyere:

  
  
  • enweghị ike ịnọgide na-arụ ọrụ nke anụ ahụ, gụnyere ịga ije na imi na ịchịkwa eriri afo
  • enweghi ike ikwurita okwu
  • chọrọ enyemaka oge niile
  • ihe ize ndụ dị ukwuu maka ibute ọrịa

  Ndị nwere isi mgbaka ga-aga n’ihu site n’ụdị ọkwa mgbaka na ọkwa dị iche iche. Ghọta usoro nke isi mgbaka pụrụ inyere gị aka ịkwadebe maka ọdịnihu.

  Gịnị na-akpata isi mgbaka?

  E nwere ọtụtụ ihe na-akpata isi mgbaka. N'ozuzu ya, ọ na-esite na nhụsianya nke akwara ozi (ụbụrụ ụbụrụ) ma ọ bụ ọgba aghara na sistemụ ahụ ndị ọzọ na-emetụta etu akwara ozi si arụ ọrụ.

  Ọtụtụ ọnọdụ nwere ike ibute mgbaka, gụnyere ọrịa nke ụbụrụ. Ihe ndị kachasị akpata ya bụ ọrịa Alzheimer na nkwarụ vascular.

  Neurodegenerative pụtara na akwara ozi ji nwayọọ nwayọọ kwụsị ọrụ ma ọ bụ rụọ ọrụ na-ezighi ezi ma mesịa nwụọ.

  Nke a na-emetụta njikọ njikọ neuron-na-neuron, nke a na-akpọ synapses, nke a na-ebufe ozi na ụbụrụ gị. Nkwụpụ a nwere ike ibute ọtụtụ nkwụsịtụ.

  
  

  Fọdụ ihe ndị na-akpatakarị mgbaka gụnyere:

  Ọrịa Neurodegenerative

  • Ọrịa Alzheimer
  • Ọrịa Parkinson na mgbaka
  • nkwonkwo vascular
  • ọgwụ mmetụta
  • ị alcoholụbiga mmanya ókè
  • ụfọdụ etuto ma ọ bụ ọrịa nke ụbụrụ

  Ihe ọzọ kpatara nsogbu bụ frontotemporal lobar degeneration, nke bụ okwu blanket maka ọnọdụ dị iche iche na-emebi emebi n'ihu na anụ ahụ nke ụbụrụ. Ha gụnyere:

  • frontotemporal mgbaka
  • Ọrịa Pick
  • supranuclear palsy
  • mmebi iwu corticobasal

  Ihe ndị ọzọ na-akpata isi mgbaka

  Enwere ike ịda ọrịa site na ọnọdụ ndị ọzọ, gụnyere:

  • nsogbu ụbụrụ na-akpata nsogbu, dị ka hydrocephalus nkịtị na hematoma nke dị n'okpuru ala
  • nsogbu metabolic, dị ka hypothyroidism, ụkọ vitamin B-12, na akụrụ na ọrịa imeju
  • toxins, dị ka ndu

  Fọdụ n'ime mgbaka ndị a nwere ike gbanwee. Ihe ndị a na-agwọ ọrịa mgbaka nwere ike gbanwee mgbaàmà ma ọ bụrụ na ejide ha n'isi oge. Nke a bụ otu n’ime ọtụtụ ihe kpatara o ji dị mkpa ịhụ dọkịta gị ma nweta ọrụ ahụike ozugbo ihe mgbaàmà malitere.

  Dị ụdị nke mgbaka

  Ọtụtụ ọnọdụ enweghị isi bụ ihe mgbaàmà nke otu ọrịa kpọmkwem. Ọrịa dị iche iche na-akpata ụdị nhụjuanya dị iche iche. Dị ụdị ụdị mgbaka ndị a na-ahụkarị gụnyere:

  • Ọrịa Alzheimer. Dị ụdị nke isi mgbaka, ọrịa Alzheimer na-eme pasent 60 ruo 80 nke nsogbu nhụjuanya.
  • Ementdị mgbaka a na-akpata mbelata ọbara na-erubiga ụbụrụ. O nwere ike ịbụ nsonazụ akwara na-eme ka ọbara baa n'ụbụrụ ma ọ bụ ọrịa strok.
  • Lewy ahụ mgbaka. Nchịkọta protein na mkpụrụ ndụ akwara na-egbochi ụbụrụ iziga akara kemịkal. Nke a na - ebute ozi furu efu, mmeghachi omume na-egbu oge, na ncheta ncheta.
  • Ọrịa Parkinson. Ndị ọ bụla nwere ọrịa Parkinson dị elu nwere ike ibute isi mgbaka. Mgbaàmà nke ụdị ụdị isi mgbaka gụnyere nsogbu nke ịtụgharị uche na ikpe ikpe, yana iwe iwe, mgbakasị ahụ, na ịda mba.
  • Ọrịa Frontotemporal. Ọtụtụ ụdị ụdị mgbaba na-adaba n'ụdị a. Ha na-emetụta ọ bụla site na mgbanwe n'akụkụ ihu na akụkụ nke ụbụrụ. Udiri oria bu onye nwere nsogbu n asusu ya na agwa ya, ya na ichighari ihe.

  Dị ụdị ụdị mgbaka ndị ọzọ dị. Otú ọ dị, ha anaghị adịkarị. N’ezie, otu ụdị ndọkụrịta na-eme n’ime nanị 1 n’ime mmadụ 1 ọ bụla. Muta ihe banyere udiri udiri na ndi ozo.

  Uche mgbaka

  Onweghi otu ule nwere ike ikwenye nchoputa nchoputa.Kama, onye nlekọta ahụike ga-eji usoro nyocha na ule dị iche iche. Ndị a gụnyere:

  • akụkọ ahụike zuru oke
  • nlezianya nyocha anụ ahụ
  • nyocha ụlọ nyocha, gụnyere nyocha ọbara
  • nyocha nke mgbaàmà, gụnyere mgbanwe ncheta, akparamàgwà, na ụbụrụ
  • akụkọ ihe mere eme nke ezinụlọ

  Ndị dọkịta nwere ike ikpebi ma ọ bụrụ na gị ma ọ bụ onye ị hụrụ n'anya na-enwe ihe mgbaàmà nke mgbaka na nkwenye siri ike. Ma, ha nwere ike ghara ịchọpụta ihe bụ isi ụdị mgbaka. N'ọtụtụ ọnọdụ, ihe mgbaàmà nke ụdị mgbaka na-agabiga. Nke ahụ na-eme ka ịmata ọdịiche dị n'etiti ụdị abụọ siri ike.

  Fọdụ ndị na-ahụ maka ahụike ga-achọpụta ọrịa mgbaka na-enweghị ịkọwapụta ụdị ya. Thatdị ihe ahụ mee, ị ga-achọ ịga hụ dọkịta ma n’ịchọpụta ma gwọọ isi mgbaka. A na-akpọ ndị dọkịta a ndị ọkà n’akwara ozi. Fọdụ ndị geriatric na-ejikwa ọkachamara na ụdị nchoputa a.

  Ọrịa mgbaka

  A na-eji ọgwụgwọ abụọ bụ isi iji belata mgbaàmà nke mgbaka: ọgwụ na usoro ọgwụgwọ na-abụghị ọgwụ. Ọ bụghị ọgwụ niile ka akwadoro maka ụdị ụdị ụdị mgbarụ ọ bụla, ọ nweghị ọgwụgwọ bụ ọgwụgwọ.

  Ọgwụ maka mgbaka

  A na-eji ụdị ọgwụ abụọ eme ihe iji gwọọ mgbaàmà nke ọrịa Alzheimer:

  • Cholinesterase mmechi. Ọgwụ ndị a na - abawanye kemịkal a na - akpọ acetylcholine. Chemical a nwere ike inye aka cheta ma melite ikpe. O nwekwara ike igbu oge mgbaàmà ka njọ nke ọrịa Alzheimer (AD).

  • Mgbochi ọrịa

    Ruo ọtụtụ iri afọ, ndị dọkịta na ndị nchọpụta kwenyere na enweghị ike igbochi ma ọ bụ gwọọ mgbaka. Otú ọ dị, nchọpụta ọhụrụ na-egosi na ọ gaghị abụ eziokwu.

    Nyochaa 2017 chọpụtara na ihe karịrị otu ụzọ n'ụzọ atọ nke nsogbu nhụjuanya nwere ike ịbụ ihe si na ndụ pụta. Kpọmkwem, ndị nchọpụta chọpụtara ihe itoolu dị egwu nke nwere ike ime ka mmadụ nwee ohere ịda ọrịa. Ha gụnyere:

    • enweghị agụmakwụkwọ
    • midlife ọbara mgbali
    • midlife ibu
    • ntị anụ
    • oge ịda mba
    • ọrịa shuga
    • emegaghị ahụ
    • ise anwụrụ
    • nnọpụga iche

    Ndị nnyocha ahụ kwenyere na ịlele ihe ndị a dị ize ndụ na ọgwụgwọ ma ọ bụ itinye aka nwere ike igbu oge ma ọ bụ ikekwe gbochie ụfọdụ ọrịa nhụjuanya.

    A na-atụ anya ka nsogbu ọgbaghara daa ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ okpukpu atọ site na 2050, mana ị nwere ike ịme ihe iji mee ka mmalite nke mgbaka taa.

    Afọ ndụ mgbaka

    Ndị mmadụ n'otu n'otu nwere nkwarụ nwere ike ịdị ndụ ruo ọtụtụ afọ mgbe nyochachara ha. Ọ nwere ike ịdị ka enweghị mgbaka abụghị ọrịa na-egbu egbu n'ihi nke a. Agbanyeghị, a na-ahụta isi mgbaka na-akụ n'oge.

    Ọ na-esiri ndị dọkịta na ndị na-elekọta ahụike ike ịkọ atụmanya ndụ na ndị nwere isi mgbaka. N'otu aka ahụ, ihe ndị na-emetụta ndụ mmadụ nwere ike ịnwe mmetụta dị iche na ogologo ndụ onye ọ bụla.

    Na, ụmụ nwanyị ndị a chọpụtara na ọrịa Alzheimer biri ndụ nkezi nke mgbe a nyochachara. Livedmụ nwoke dịrị ndụ. Ogologo ndụ, ihe ọmụmụ a chọtara, dị mkpụmkpụ maka ndị mmadụ nwere ụdị isi mgbaka ndị ọzọ.

    Fọdụ ihe egwu nwere ike ime ka o nwekwuo ike ịnwụ na ndị nwere isi mgbaka. Ihe ndị a gụnyere:

    • afọ ndụ
    • ịbụ nwoke
    • ikike na arụmọrụ arụmọrụ
    • ọzọ ọnọdụ ahụike, ọrịa, ma ọ bụ nchoputa, dị ka ọrịa shuga ma ọ bụ kansa

    Otú ọ dị, ọ dị mkpa icheta na mgbaka adịghị agbaso usoro iheomume. Gị ma ọ bụ onye ị hụrụ n'anya nwere ike ịga n'ihu site na ọkwa nke mgbaka nwayọ nwayọ, ma ọ bụ ọganiihu nwere ike bụrụ ọsịsọ na enweghị atụ. Nke a ga-emetụta ịdị ogologo ndụ.

    Dementia vs. Alzheimer ọrịa

    Dementia na ọrịa Alzheimer (AD) abụghị otu. Dementia bụ nche anwụ nke eji kọwaa nchịkọta mgbaàmà metụtara ncheta, asụsụ, na mkpebi.

    AD bu udiri udiri udiri mmadu. Ọ na - ebute ihe isi ike na ncheta oge dị mkpirikpi, ịda mba, ndakpọ mmụọ, mgbanwe omume, na ndị ọzọ.

    Dementia na-ebute mgbaàmà dịka nchefu ma ọ bụ ncheta ncheta, enweghị uche nke nduzi, mgbagwoju anya, na nsogbu na nlekọta onwe onye. Otu kpakpando nke ihe mgbaàmà ga-adabere na ụdị ụdị isi mgbaka ị nwere.

    AD nwekwara ike ibute mgbaàmà ndị a, mana mgbaàmà ndị ọzọ nke AD nwere ike ịgụnye ịda mba, ikpe na-adịghị mma, na nsogbu ikwu okwu.

    N'otu aka ahụ, ọgwụgwọ maka isi mgbaka dabere n'ụdị ị nwere. Agbanyeghị, ọgwụgwọ AD na-ejukarị ọgwụgwọ ndị ọzọ na-abụghị ọgwụ na-abụghị ọgwụ.

    N'ihe banyere ụdị ụfọdụ nke mgbaka, ịgwọ ihe kpatara ya nwere ike inye aka n'ibelata ma ọ bụ ịkwụsị nsogbu ncheta na omume. Agbanyeghị, ọ bụghị ikpe na AD.

    Tụle ọnọdụ abụọ a nwere ike inyere gị aka ịmata ọdịiche dị n’etiti mgbaàmà nke gị ma ọ bụ onye ị hụrụ n’anya nwere ike na-enwe.

    Mgbaka site na mmanya

    Iji ihe ọholụholụ na-aba n'anya eme ihe pụrụ ịbụ ihe kasị egbochi egbochi nsogbu nke isi mgbaka. A chọpụtara na imerime nsogbu enweghị isi metụtara ị earlyụbiga mmanya ókè.

    Nnyocha ahụ chọpụtara na n'isi mmalite mmalite ndị nwere isi ike metụtara mmanya na-egbu egbu. Ọzọkwa, a chọpụtara na 18 pasent nke ndị ọmụmụ ihe ahụ nwere nsogbu ị alcoholụbiga mmanya ókè.

    Mmanya na-a disordersụ nsogbu na-aba n'anya, ndị nchọpụta ahụ chọpụtara, na-eme ka mmadụ nwee ike ịrịa ọrịa

    Ọ bụghị mmanya niile na-egbu gị na ncheta na ọgụgụ isi. Levels ofụ mmanya na-aba n'anya (adịghị ihe karịrị otu iko kwa ụbọchị maka ụmụ nwanyị na iko abụọ kwa ụbọchị maka ụmụ nwoke) nwere ike ịba uru na ahụike ahụike obi gị.

    Mmanya na-egbu egbu nwere ike ịbụ ihe na-egbu egbu karịa ihe ị na-echeta, mana ị na-a mattersụ oke mmanya. Chọpụta ihe dị mma maka gị ị drinkụ ma ọ bụrụ na ị na-achọ ịbelata ihe ize ndụ gị maka dementia.

    Ichefu abụghị akụkụ nke ịka nká?

    Ọ bụ ihe zuru oke ichefu ihe n'otu oge. Icheta ihe n'onwe ya apụtaghị na ị nwere isi mgbaka. Odi ihe di iche na ichefu ihe di iche site na mgbe ufodu na ichezọ ihe nke n’enweta oke nlebara anya.

    Ọkọlọtọ nwere ike ịcha ọbara ọbara maka mgbaka gụnyere:

    • na-echefu WHO mmadụ nwere
    • na-echefu Kedu ịrụ ọrụ nkịtị, dịka iji ekwentị ma ọ bụ ụzọ ị ga-esi laa
    • enweghi ike ighota ma obu idowe ihe omuma nke enyere

    Chọọ nlekọta ahụike ma ọ bụrụ na ịnwee nke ọ bụla dị n'elu.

    La n'iyi na ntọala maara nke ọma na-abụkarị otu n'ime ihe ịrịba ama mbụ nke mgbaka. Dịka ọmụmaatụ, ịnwere ike ịnwe nsogbu ịkwọ ụgbọala na nnukwu ụlọ ahịa.

    Kedu ụdị nkwarụ?

    Ihe dị ka 10 pasent nke ndị mmadụ 65 ruo 74 afọ ma nwee ụdị ụfọdụ nke mgbaka.

    Onu ogugu ndi mmadu choputara na oria ma obu ndi bi na ya na-abawanye. Mmụba a bụ n'ihi na ọ na-eto eto ndụ.

    Ka ọ na-erule 2030, ọnụọgụ nke ndị bi na 65 afọ na okenye na United States na-atụ anya ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ okpukpu abụọ site na nde mmadụ 37 na 2006 ruo atụmatụ 74 nde site na 2030, dị ka Intlọ Ọrụ Federal Interagency on Aging-Related Statistics Older Americans si kwuo. .

    Kedu nyocha a na-eme?

    Ndị ọkà mmụta sayensị n’ụwa niile na-agbasi mbọ ike ka ha nweta nghọta ka mma banyere ọtụtụ akụkụ dị iche iche nke mgbaka. Nke a nwere ike inye aka mepee usoro mgbochi, meziwanye ngwa nchọpụta ngwa ngwa, ọgwụgwọ ka mma na ogologo oge, ọbụnakwa ọgwụgwọ.

    Dịka ọmụmaatụ, nchọpụta oge gboo na-atụ aro na otu ọgwụ ụkwara ume ọkụ a na-akpọ zileuton nwere ike belata, kwụsị, ma nwee ike weghachite mmepe nke protein na ụbụrụ. Ndị na-edozi ahụ bụkarị ndị nwere ọrịa Alzheimer.

    Ihe nchọpụta ọzọ na-adịbeghị anya na-egosi na mmetụ ụbụrụ miri emi nwere ike ịbụ ụzọ dị irè iji belata mgbaàmà nke Alzheimer na ndị agadi. Ejirila usoro a iji gwọọ ihe mgbaàmà nke ọrịa Parkinson, dị ka ịma jijiji, ruo ọtụtụ iri afọ.

    Ugbu a, ndị na-eme nchọpụta na-ele anya na ọ ga-eme ka ọ ghara ịhapụ ọganihu nke Alzheimer.

    Ndị ọkà mmụta sayensị na-enyocha ọtụtụ ihe ha chere nwere ike imetụta mmepe nke mgbaka, gụnyere:

    • mkpụrụ ndụ ihe nketa
    • dị iche iche neurotransmitters
    • mbufụt
    • ihe ndị na - emetụta iku cell na ụbụrụ
    • tau, protein nke a na-ahụ n’akụkụ akwara ozi nke akwara ozi
    • nrụgide oxidative, ma ọ bụ mmeghachi omume kemịkal nke nwere ike imebi protein, DNA, na lipids n’ime sel

    Nnyocha a nwere ike inyere ndị dọkịta na ndị ọkà mmụta sayensị aka ịghọta nke ọma ihe na-akpata dementia, wee chọpụta otu kachasị mma iji gwọọ na ikekwe igbochi nsogbu ahụ.

    Enwekwara ihe akaebe na-abawanye na ihe ndị dị ndụ nwere ike ịdị irè n'ibelata ohere nke ịmalite ịrịa ọrịa. Ihe ndị a nwere ike ịgụnye imega ahụ́ mgbe niile na ịnọgide na-emekọ ihe ọnụ.