Nri uto na Yams: Kedu ihe dị iche?

Ndinaya

• Kedu ihe bụ poteto dị ụtọ?
• Ndị gbara ọchịchịrị na-acha, gbara ọchịchịrị, oroma
• Akpụkpọ anụ ahụ nwere ọmarịcha ọla edo
• Gịnị Bụ Yams?
• Gịnị Mere Ndị Mmadụ Ji Agbaghara Ha?
• Ha Na-akwadebe ma Rie Ka Ha Dị Iche Iche
• Ọdịnaya Na-edozi Ahụ Ha Na-agbanwe
• Uru Ha Nweta Ahụ Ike Dị Iche
• Mmetụta Ọjọọ
• Isi Okwu

A na-ejikarị okwu ndị ahụ "poteto ụtọ" na "yam" eme ihe, na-akpata ọgba aghara dị ukwuu.

Ọ bụ ezie na ha abụọ bụ akwụkwọ nri tuber n'okpuruala, ha dị ezigbo iche.

Ha sitere na ezinụlọ ezinụlọ dị iche iche ma ọ bụ naanị ha na-akpakọrịta.

Ya mere, gịnị kpatara ọgba aghara niile? Isiokwu a na - akowa ihe dị iche na etiti nduku na ji.

Kedu ihe bụ poteto dị ụtọ?

Potatoestọ nduku, a makwaara aha sayensị Ipomoea batatas, bụ starchy mgbọrọgwụ inine.

Echere na ha sitere na Central ma ọ bụ South America, mana North Carolina bụ ugbu a nnukwu onye na-emepụta ihe ().

N'ụzọ dị ịtụnanya, poteto na-atọ ụtọ na-emetụta naanị poteto.

Dị ka nduku mgbe niile, a na-eri mgbọrọgwụ tuberous nke osisi nduku na-atọ ụtọ dị ka akwukwo nri. A na-erikwa akwụkwọ ha na ome mgbe ụfọdụ dị ka akwụkwọ ndụ akwụkwọ ndụ.

Otú ọ dị, poteto dị ụtọ bụ tuber dị iche iche.

Ha dị ogologo ma jiri akpụkpọ anụ dị larịị nke nwere ike ịdị iche na agba, malite na edo edo, oroma, ọbara ọbara, aja aja ma ọ bụ odo odo na agba aja aja. Dabere na ụdị, anụ ahụ nwere ike site na ọcha na oroma ruo ọbụna odo odo.

E nwere ụzọ abụọ dị mkpa nke poteto dị ụtọ:

Ndị gbara ọchịchịrị na-acha, gbara ọchịchịrị, oroma

E jiri ya tụnyere poteto na-acha ọla edo na-acha nchara nchara, ndị a dị nro ma dịkwa ụtọ nke nwere ọchịchịrị, ọla kọpa-agba aja aja na anụ mmanụ oroma. Ha na-abụ ndị na-adị ọcha ma dị ọcha ma a na-ahụkarị na US.

Akpụkpọ anụ ahụ nwere ọmarịcha ọla edo

Versiondị a na-achasi ike na akpụkpọ anụ ọla edo na anụ ọkụ edo edo. Ọ na -echekarị inwe udiri ahịhịa na-atọ ụtọ karịa ụtọ poteto ndị gbara ọchịchịrị gbara.

Na agbanyeghị ụdị ahụ, poteto dị ụtọ na-adịkarị ụtọ na ọfụfụ karịa poteto oge niile.

Ha bụ akwukwo nri siri ike. Ogologo ndụ ha na-enye ha ohere ire kwa afọ. Ọ bụrụ na echekwara n'ụzọ ziri ezi na jụụ, nkụ, ha nwere ike na-ruo 2-3 ọnwa.

You nwere ike ịzụta ha n'ụdị dị iche iche dị iche iche, ọtụtụ mgbe niile ma ọ bụ mgbe ụfọdụ ka a na-agbapụ ha, sie ya ma ree ya na ite ma ọ bụ oyi.

Na nchikota: Nri nduku bu ahihia akwukwo nri sitere na Central ma obu South America. E nwere isi ihe abụọ dị iche iche. Ha nwere ndụ ogologo oge ma na-adịkarị ụtọ na na-adịkarị karịa nduku mgbe niile.

Gịnị Bụ Yams?

Yams bukwara tuber akwukwo nri.

Aha sayensị ha bụ Dioscorea, ha si na Africa na Eshia. A na-ahụkarị ha na Caribbean na Latin America. A maara ihe karịrị ụdị yms 600, ma 95% nke ndị a ka toro n'Africa.

E jiri ya tụnyere poteto ụtọ, ji na-eto nke ukwuu. Nha nwere ike ịdị iche site na nke obere nduku ruo mita 5 (mita 1.5). Ghara ikwu, ha nwere ike ịkarị ihe ruru 132 kilogram (60 kgs) ().

Yams nwere ụfọdụ njirimara dị iche iche na-enyere aka ịmata ọdịiche dị na ha site na poteto ụtọ, ọkachasị nha ha na anụ ahụ ha.

Ha bụ ihe ndị nwere okirikiri nwere aja aja, na-adịghị ike, na-adị ka ogbugbo nke siri ike ịkọcha, mana ọ na-adị nro mgbe okpomoku dị. Agba anụ dị iche na-acha ọcha ma ọ bụ edo edo na-acha odo odo ma ọ bụ pink na agba tozuru etozu.

Yams nwere uto pụrụ iche, kwa. E jiri ya tụnyere poteto dị ụtọ, ji na-adịchaghị ụtọ ma na-emekwu nke starch na nkụ.

Ha na-enwekarị ndu ndu. Otú ọ dị, ụfọdụ ụdị echekwa karịa ndị ọzọ.

Na United States, ezigbo ji nwere ike isi ike ịchọta. A na-ebubata ha ma na-ahụkarị n'ụlọ ahịa nri obodo. Ohere kachasị mma ịchọta ha bụ n'ụlọ ahịa nri mba ma ọ bụ agbụrụ.

Na nchikota: Ezigbo ji bụ tuber a na-eri eri sitere n'Africa na Eshia. Enwere ihe karịrị 600, nke dịgasị iche na nha. Ha dị kpakpando ma sie ike karịa poteto na-atọ ụtọ ma ọ dịkarịghị na ụlọ ahịa nri.

Gịnị Mere Ndị Mmadụ Ji Agbaghara Ha?

Nnukwu mgbagwoju anya gbara gburugburu okwu ụtọ poteto na ji.

A na-eji aha abụọ eme ihe n'ụzọ na-ezighị ezi ma na-eduhiekarị na nnukwu ụlọ ahịa.

Ma, ha bụ akwụkwọ nri dị iche iche.

Ihe ole na ole nwere ike ịkọwa otú ngwakọta a si mee.

Ndị ohu Africa bụ ndị bịara Amerịka kpọrọ poteto ụtọ mpaghara “nyami,” nke pụtara “yam” na Bekee. Nke a bụ maka na o chetara ha ezigbo ji, nri bụ nri ha ma n’Africa.

Tụkwasị na nke ahụ, e webatara ụdị nduku ndị na-acha ọchịchịrị gbara ọchịchịrị, nke dị iche iche na United States ọtụtụ iri afọ gara aga. Iji mee ka ọ dị iche na poteto a paụ na-acha ọcha, ndị na-emepụta ihe na-akpọ ha “ji.”

Okwu a bu “yam” ugbua karia igba ahia maka ndi na emeputa ihe imata ihe di iche na poteto abuo.

Imirikiti akwụkwọ nri akpọrọ “yam” na nnukwu ụlọ ahịa US bụ n’ezie ụdị nduku ụtọ.

Na nchikota: Mgbagha dị n’etiti poteto na ji malitere mgbe ndị na-emepụta US bidoro iji okwu Africa bụ “nyami,” nke sụgharịrị ịbụ “yam,” ịmata ọdịiche dị n’etiti dị iche iche ụtọ poteto.

Ha Na-akwadebe ma Rie Ka Ha Dị Iche Iche

Ma nduku ụtọ na ji na-arụ ọrụ dị iche iche. Enwere ike ịkwadebe ha site na esi, steaming, amịkpọ ma ọ bụ ighe.

A na-ahụkarị poteto ndị na-atọ ụtọ na nnukwu ụlọ ahịa US, yabụ dịka ị ga-atụ anya ya, a na-eji ya na mbara ọdịnala ọdịnala ọdịnala, ma ụtọ ma sie ụtọ.

A na-emekarị ya, ghaa ma ọ bụ ghee ya. A na-ejikarị ya eme nri nduku na-atọ ụtọ, ihe ọzọ na poteto achicha ma ọ bụ nke a kụrụ. Enwere ike ịsacha ya ma jiri ya na ofe na desserts.

Dị ka ihe dị na tebụl na-enye ekele, a na-arụkarị ya dị ka poteto uto ụtọ na marshmallows ma ọ bụ shuga ma ọ bụ mee ka ọ bụrụ paịlị nduku.

N'aka nke ọzọ, achọpụtaghị ezigbo jijiji na nnukwu ụlọ ahịa ndị ọdịda anyanwụ. Agbanyeghị, ha bụ nri bụ isi na mba ndị ọzọ, ọkachasị ndị nọ n'Africa.

Ogologo ndụ ha na-enye ha ohere ịbụ nri na-adịgide adịgide n'oge oge owuwe ihe ubi na-adịghị mma ().

N'Africa, a na-esikarị ha sie, sie ma ọ bụ ghee ha. A na-ahụkarị pọpụl pọpụl pọpụl na Japan, Indonesia, Vietnam na Philippines ma na-ejikarị ya eme ihe desser.

A pụrụ ịzụta yams n'ụdị dị iche iche, gụnyere dum, ntụ ntụ ma ọ bụ ntụ ọka na dịka mgbakwunye.

Yam ntụ ọka dị na West site na ndị na-ere ahịa na-ere ngwaahịa na Africa. Enwere ike iji ya mee mgwakota agwa nke eji ya dika stews ma obu casseroles. A pụkwara iji ya mee ihe n'otu ntabi ngwa ngwa.

A pụrụ ịchọta ntụ ntụ anụ ọhịa na ụfọdụ nri ahụike na mgbakwunye ụlọ ahịa n'okpuru aha dị iche iche. Ndị a gụnyere ji ọhịa Mexico, mgbọrọgwụ ma ọ bụ ji China.

Na nchikota: Abụọ ụtọ poteto na ji na-sie, asara n'ọkụ ma ọ bụ nke e ghere eghe. A na-eji poteto dị ụtọ eme eghere, achịcha, ofe na akpịrị. Yams na-ahụkarị na West dị ka ntụ ntụ ma ọ bụ mgbakwunye ahụike.

Ọdịnaya Na-edozi Ahụ Ha Na-agbanwe

Nri nduku nwere mmiri (77%), carbohydrates (20.1%), protein (1.6%), fiber (3%) na ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ abụba (4).

N'iji ya tụnyere, ụyọkọ raw nwere mmiri (70%), carbohydrates (24%), protein (1.5%), fiber (4%) na ọ fọrọ nke nta ka ọ ghara abụba (5).

Nri gram 3.5-gram nke eghere eghe na anụ arụ nwere (4):

• Calorisị: 90
• Carbohydrates: Gram 20.7
• Eriri nri: 3,3 gram
• Abụba: 0,2 gram
• Protein: 2 gram
• Vitamin A: 384% DV
• Vitamin C: 33% DV
• Vitamin B1 (Thiamine): 7% DV
• Vitamin B2 (Riboflavin.)): 6% DV
• Vitamin B3 (Niacin): 7% DV
• Vitamin B5 (Pantothenic acid): 9% DV
• Vitamin B6 (Pyridoxine): 14% DV
• Iron: 4% DV
• Magnesium: 7% DV
• Site: 5% DV
• Potassium: 14% DV
• Ọla kọpa: 8% DV
• Manganese: 25% DV

Otu ounce (gram 100) nke sie ma ọ bụ sie ya nwere (5):

• Calorisị: 116
• Carbohydrates: 27.5 gram
• Eriri nri: 3,9 gram
• Abụba: 0,1 gram
• Protein: Gram 1.5
• Vitamin A: 2% DV
• Vitamin C: 20% DV
• Vitamin B1 (Thiamine): 6% DV
• Vitamin B2 (Riboflavin): 2% DV
• Vitamin B3 (Niacin): 3% DV
• Vitamin B5 (Pantothenic acid): 3% DV
• Vitamin B6 (Pyridoxine): 11% DV
• Iron: 3% DV
• Magnesium: 5% DV
• Site: 5% DV
• Potassium: 19% DV
• Ọla kọpa: 8% DV
• Manganese: 19% DV

Ọmarịcha poteto na-enwe obere obere kalori kwa obere karịa ji. Ha nwekwara obere vitamin C na ihe karịrị okpukpu atọ nke beta-carotene, nke na-atụgharị na vitamin A n'ime ahụ.

N’ezie, otu ounce (gram 100) nke ụtọ nduku ga-enye gị ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ vitamin A gị na-atụ aro kwa ụbọchị, nke dị mkpa maka nhụta nkịtị na sistemu ọgụ (4).

N’aka nke ọzọ, ụgbo ji ofesi abụrụ ọgaranya karịa na potassium na manganese. Nri ndị a dị mkpa maka ahụike ọkpụkpụ, ịrụ ọrụ nke ọma nke obi, uto na metabolism (,).

Ma poteto ma ji amsụ nwere ezigbo ihe ndị ọzọ, dị ka vitamin B, nke dị oke mkpa maka ọtụtụ ọrụ mmadụ, gụnyere imepụta ike na ịmepụta DNA.

Ọ dịkwa mkpa ịtụle usoro glycemic (GI) nke ọ bụla. GI nke nri na-enye echiche banyere otu o si eji nwayọ nwayọ ma ọ bụ ngwa ngwa emetụta ogo shuga shuga gị.

A tụrụ GI na nha nke 0-100. Ihe oriri nwere GI dị ala ma ọ bụrụ na ọ na-eme ka shuga shuga na-eji nwayọ nwayọ, ebe nri GI dị elu na-eme ka shuga shuga na-eto ngwa ngwa.

Usoro nri na usoro nkwadebe nwere ike ime ka GI nri dị iche. Dịka ọmụmaatụ, poteto dị ụtọ nwere nnukwu GI dị ọkara, dị iche site na 44-96, ebe ji ji nwere GI dị ala, sitere na 35-77 (8).

Esi mmiri, kama ịchicha, ighe ma ọ bụ ighe ihe, jikọtara ya na obere GI ().

Na nchikota: Nri ndị dị ụtọ dị obere karịa calorie na beta-carotene na vitamin C karịa ji. Yams nwere ntakịrị potassium na manganese. Ha abụọ nwere ezigbo vitamin B.

Uru Ha Nweta Ahụ Ike Dị Iche

Nri nduku bu ezigbo uzo beta-carotene nke kari, nke nwere ike ime ka ogo vitamin A gị bawanye. Nke a nwere ike ịdị ezigbo mkpa na mba ndị ka na-emepe emepe ebe vitamin A na-adịkarị ().

Nduku na-atọ ụtọ dịkwa ọgaranya na antioxidants, karịsịa carotenoids, nke a na-eche na ọ ga-enyere aka kpuchido ọrịa obi na ibelata ọrịa cancer (,).

A na-eche ụfọdụ ụdị poteto ụtọ, ọkachasị ụdị odo odo, nke kachasị dị na antioxidants - dị elu karịa ọtụtụ mkpụrụ osisi na akwụkwọ nri ndị ọzọ (13).

Ọzọkwa, ụfọdụ ọmụmụ na-atụ aro na ụdị ụfọdụ nke poteto dị ụtọ nwere ike inye aka melite ụkpụrụ shuga dị n'ọbara ma belata LDL cholesterol “ọjọọ” na ndị nwere ụdị ọrịa shuga 2 (,,).

Ka ọ dị ugbu a, amabeghị uru ahụike ahụike nke ji.

Enwere otutu ihe akaebe na iwepu yam nwere ike inye aka maka ụfọdụ n'ime ihe mgbaàmà na-adịghị mma nke menopause.

Otu nnyocha e mere na ụmụ nwanyị postmenopausal dị iri abụọ na abụọ gosiri na nnukwu nri ji ihe karịrị ụbọchị 30 emeela ogo ogo hormone, belata LDL cholesterol na ogo antioxidant ().

Ọ dị mkpa icheta na nke a bụ obere ọmụmụ ihe, a chọkwuru ihe akaebe iji gosipụta uru ahụike ndị a.

Na nchikota: Akụkụ antioxidant dị elu nke poteto dị ụtọ nwere ike ichebe megide ọrịa, yana meziwanye usoro shuga ọbara ma belata "ọjọọ" LDL cholesterol. Yams nwere ike inye aka belata mgbaàmà nke menopause.

Mmetụta Ọjọọ

Ọ bụ ezie na a na-ahụta poteto na ji dị ka nri dị mma na nke na-adịghị emerụ ahụ maka ọtụtụ mmadụ, ọ ga-abụ ihe amamihe dị na ya ịgbaso usoro ụfọdụ.

Dịka ọmụmaatụ, poteto ụtọ nwere ogo dị elu nke oxalates. Ihe ndị a bụ ihe ndị na-eme ihe na-adịghị emerụ ahụ. Agbanyeghị, mgbe ha gbakọtara n’ahụ, ha nwere ike ibute nsogbu nye ndị nọ n’ihe egwu akụrụ ().

A ga-akpachapụkwa anya mgbe ị na-akwadebe ji.

Ọ bụ ezie na a ga-eri poteto dị ụtọ n’enweghị nsogbu, ụfọdụ ụdị ji na-adị mma naanị mgbe a siri ya.

Dị ka ọ na-adịkarị, ndị na-edozi ihe ọkụkụ a na-enweta n'ụgbọ mmiri na-egbu mmadụ ma na-akpatara mmadụ ọrịa ma ọ bụrụ na erie ya. Elingkpachapụsị na iji esịcha nri nke ọma ga-ewepụ ihe ọ bụla na-emerụ ahụ ().

Na nchikota: Potatoestọ nduku nwere oxalates nke nwere ike ime ka ihe egwu nke akụrụ. A ga-esi Yams sie nri nke ọma iji wepu ihe ndị na-egbu egbu.

Isi Okwu

Nri ụtọ na ji bụ akwụkwọ nri dị iche iche.

Otú ọ dị, ha abụọ na-edozi ahụ, na-atọ ụtọ ma na-agbanwe agbanwe na nri.

Nri dị ụtọ na-adịkarị njikere ma na-edozi ahụ nke ọma karịa ji - n'agbanyeghị obere. Ọ bụrụ na ịchọrọ ụdị ụtọ, fluffier na moister, họrọ maka poteto dị ụtọ.

Yams nwere kpakpando nke ụyọkọ, ụyọkọ akọrọ karịa ma ọ nwere ike isi ike ịchọta.

Nweghị ike ịmehie ihe ọ bụla.