Ọnọdụ nke isi mgbaka

Ndinaya

• Dị ụdị nke mgbaka
• Ọrịa Alzheimer
• Mgbaka na aru Lewy
• Vaskụla mgbaka
• Ọrịa Parkinson
• Ọrịa Frontotemporal
• Mibe mgbaka
• Kedu ka esi achọpụta ọrịa mgbaka?
• Nyocha nke obere uche (MMSE)
• Obere-Cog ule
• Ọrịa ọrịa uche (CDR)
• Kedu ihe nkebi nke mgbaka?
• Mild cognitive ntụpọ (MCI)
• Nwayọọ nwayọọ
• Ọrịa mgbaka
• Ọrịa siri ike
• Gịnị bụ echiche nke ndị nwere isi mgbaka?

Gịnị bụ mgbaka?

Dementia na-ezo aka na otu ụdị ọrịa ndị na-eme ka ncheta na njọ na ọrụ uche ndị ọzọ. Arịa ọgbụgba na-eme n'ihi mgbanwe anụ ahụ na ụbụrụ ma bụrụ ọrịa na-aga n'ihu, nke pụtara na ọ na-akawanye njọ karịa oge. Maka ụfọdụ ndị, mgbaka na-aga n'ihu ngwa ngwa, ebe ọ na-ewe ọtụtụ afọ iji rute n'ọkwa dị elu maka ndị ọzọ. Ọganihu nke isi mgbaka na-adabere n'ụzọ dị ukwuu na-akpata ihe mgbaka. Ọ bụ ezie na ndị mmadụ ga-ahụ ọkwa nke mgbaka dị iche, ọtụtụ ndị nwere isi mgbaka na-ekerịta ụfọdụ n’ime mgbaàmà ndị ahụ.

Dị ụdị nke mgbaka

Mgbaàmà na ọganihu nke ọrịa ahụ na-adabere n'ụdị ụdị isi mgbaka mmadụ nwere. Fọdụ n'ime ụdị ọrịa mgbakasị a na-ahụkarị bụ:

Ọrịa Alzheimer

Ọrịa Alzheimer bụ ụdị nkwarụ kachasị mma. Ọ na-ebute pasent 60 ruo 80. Ọ na-abụkarị ọrịa ji nwayọọ nwayọọ na-aga n’ihu. Onye ọ bụla bi na ya na-adị afọ anọ ruo asatọ mgbe ọ natachara nchoputa. Fọdụ ndị mmadụ nwere ike ịdị ndụ ihe dịka afọ 20 ka nyochachara ọrịa ha.

Alzheimer na-eme n'ihi mgbanwe anụ ahụ na ụbụrụ, gụnyere ịkọpụta ụfọdụ protein na mmebi akwara.

Mgbaka na aru Lewy

Dementia na aru Lewy bu oria mgbaka nke n’abia n’ihi nkpuru protein n’enwe aru. Na mgbakwunye na ọnwụ na ncheta, mgbaka na ahụ Lewy nwekwara ike ịkpata:

• nsogbu ihi ụra
• ịmụ anya arọ nrọ
• ahaghị nhata
• nsogbu mmegharị ndị ọzọ

Vaskụla mgbaka

Ọrịa vascular, nke a makwaara dị ka ọrịa post-stroke ma ọ bụ nkwarụ ọtụtụ ọnụọgụ, na-akpata ihe dịka 10 pasent nke nsogbu niile. Ọ bụ arịa ọbara egbochi egbochi. Ihe ndị a na-eme na ọrịa strok na ụbụrụ ụbụrụ ndị ọzọ.

Ọrịa Parkinson

Ọrịa Parkinson bụ ọnọdụ neurodegenerative nke nwere ike ịmepụta mgbaka yiri nke Alzheimer na nke ikpeazụ ya. Ọrịa na-ebutekarị nsogbu na mmegharị na njikwa moto, mana ọ nwere ike bute mgbaka na ụfọdụ ndị.

Ọrịa Frontotemporal

Nkwarụ nke Frontotemporal na-ezo aka na otu mgbaka nke na-akpatakarị mgbanwe n'omume na akparamàgwà. O nwekwara ike ịkpata nsogbu asụsụ. Nkwarụ nke Frontotemporal nwere ike ime n'ihi ọnọdụ dịgasị iche iche, gụnyere ọrịa Pick na palsy supranuclear na-aga n'ihu na-aga n'ihu.

Mibe mgbaka

Mika mgbaka bu nnochi anya nke otutu otutu oria ndi n’enweghi nsogbu nke onodu di. Nke a bụkarị Alzheimer na nkwarụ vascular, mana ọ nwere ike ịgụnye ụdị mgbaka ndị ọzọ.

Kedu ka esi achọpụta ọrịa mgbaka?

Onweghi otu nnwale ga-achọpụta ma ị nwere isi mgbaka. Diagnosis sitere na ule ogwu di iche-iche na ihe omuma gi. Ọ bụrụ n ’igosipụta mgbaàmà nke mgbaka dọkịta gị ga-eme:

• nyocha nke anụ ahụ
• nyocha nyocha
• nyocha ọnọdụ uche
• nyocha ụlọ nyocha ndị ọzọ iji wepụ ihe ndị ọzọ kpatara mgbaàmà gị

Ọ bụghị mgbagwoju anya niile na ncheta ncheta na-egosi nkwarụ, ya mere, ọ dị mkpa iwepụ ọnọdụ ndị ọzọ, dị ka mmekọrịta ọgwụ na nsogbu thyroid.

Testsfọdụ ule a na-ahụkarị iji chọpụta ọrịa mgbaba gụnyere:

Nyocha nke obere uche (MMSE)

MMSE bụ ajuju iji nyochaa ntụpọ enweghị uche. MMSE na-eji akara ngosi 30 mee ihe ma na-agụnye ajụjụ ndị na-anwale ebe nchekwa, iji asụsụ na nghọta, na nkà moto, na ihe ndị ọzọ. Akara nke 24 ma ọ bụ karịa na-egosi arụmọrụ ọgụgụ isi. Ọ bụ ezie na akara 23 na n'okpuru na-egosi na ị nwere ụfọdụ ogo mmerụ ahụ.

Obere-Cog ule

Nke a bụ obere ule maka inyere dọkịta gị aka ịchọpụta mgbaka. Ọ gụnyere usoro ihe atọ a:

1. Ha ga-akpọ aha okwu atọ wee gwa gị ka ị meghachi ha.
2. Ha ga-agwa gị ka ị see elekere.
3. Ha ga agwa gi ka ikwughachi okwu ndi mbu.

Ọrịa ọrịa uche (CDR)

Ọ bụrụ na dọkịta gị achọpụta na ị nwere nkwarụ, ọ ga-abụ na ha ga-ekenye akara CDR. Ihe akara a dabere na arụmọrụ gị na ule ndị a na nyocha ndị ọzọ, yana akụkọ ahụike gị. Ọnụ ọgụgụ ndị a bụ:

• Akara 0 dị mma.
• Akara nke 0,5 bụ ezigbo nkwarụ.
• Akara nke 1 bụ mgbaka dị nro.
• Akara nke 2 bụ mgbaka dị oke ala.
• Akara nke 3 bụ nnukwu nkwarụ.

Kedu ihe nkebi nke mgbaka?

Dementia na-aga n'ihu n'ụzọ dị iche na onye ọ bụla. Ọtụtụ mmadụ ga-ahụ mgbaàmà ndị metụtara usoro ndị a nke ọrịa Alzheimer:

Mild cognitive ntụpọ (MCI)

MCI bụ ọnọdụ nke nwere ike imetụta ndị agadi. Offọdụ n'ime ndị a ga-aga n'ihu ịmalite ọrịa Alzheimer. Ejiri MCI site na ida ihe mgbe niile, ichefu ya, na inwe nsogbu ịbịupụta okwu.

Nwayọọ nwayọọ

Ndị mmadụ ka nwere ike ịrụ ọrụ n'adabereghị na nrịrịa nro dị nro. Otú ọ dị, ha ga-ahụ mmeche ncheta nke metụtara ndụ kwa ụbọchị, dịka ichefu okwu ma ọ bụ ebe ihe dị. Ihe mgbaàmà ndị a na-ahụkarị na-enwekarị mgbaka gụnyere:

• ncheta nchekwa nke ihe ndị mere n'oge na-adịbeghị anya
• mgbanwe ndị mmadụ na-agbanwe, dị ka iweda onwe ha ala ma ọ bụ iwepụ ihe ndị ọzọ
• na-efunahụ ma ọ bụ na-edozigharị ihe
• ihe isi ike na nhazi nsogbu na ọrụ mgbagwoju anya, dịka ijikwa ego
• nsogbu ịhazi ma ọ bụ ikwupụta echiche

Ọrịa mgbaka

Ndị na-enwe oke mgbaka ga-achọ enyemaka ọzọ na ndụ ha kwa ụbọchị. Ọ na-esiwanye ike ịrụ ọrụ kwa ụbọchị na nlekọta onwe gị ka mgbaka na-aga n'ihu. Mgbaàmà ndị a na-ahụkarị n'oge a gụnyere:

• enwekwu mgbagwoju anya ma ọ bụ mkpebi adịghị mma
• ncheta nchekwa ka ukwuu, gụnyere ọnwụ nke ihe ndị mere n'oge gara aga
• chọrọ enyemaka n'ọrụ, dị ka uwe, ịsa ahụ na ejiji
• mgbanwe omume na akparamàgwà dị ịrịba ama, na-akpatakarị nhụjuanya na enyo na-enweghị isi
• mgbanwe n'ụra ihi ụra, dị ka ihi ụra n'ehihie ma nwee ahụ iru ala n'abalị

Ọrịa siri ike

Ndị mmadụ ga-enweta mbadamba echiche nke uche yana ike ime mmụọ ka njọ mgbe ọrịa ahụ gara n'ihu ruo oke oke nkwarụ. Oké nkwarụ na-akpatakarị:

• enweghịzi ikike nke ikwu okwu
• mkpa maka enyemaka oge niile kwa ụbọchị maka ọrụ, dị ka iri nri na ejiji
• enweghịzi ikike nke anụ ahụ, dịka ijegharị, ịnọdụ ala, na ijide isi ya elu na, n'ikpeazụ, ike ilo ihe, ịchịkwa eriri afọ gị, na ịrụ ọrụ afọ.
• enwere ike ibute ọrịa, dị ka oyi baa

Gịnị bụ echiche nke ndị nwere isi mgbaka?

Ndị nwere isi mgbaka ga-aga n'ihu site na ọkwa ndị a na ọsọ ọsọ dị iche iche yana nwee mgbaàmà dị iche. Ọ bụrụ n ’ị na-eche na ị nwere ike ị na-ahụ ihe mgbaàmà n’oge mgbaka, gwa dọkịta gị Ọ bụ ezie na enweghị ọgwụgwọ maka Alzheimer na nsogbu ndị ọzọ na-arịa ọrịa, nchoputa oge mbụ nwere ike inyere ndị mmadụ na ezinụlọ ha aka ịme atụmatụ maka ọdịnihu. Nchoputa mbu n’enye ndi mmadu ohere isonye na nnwale ogwu. Nke a na-enyere ndị nyocha aka ịmepụta ọgwụgwọ ọhụrụ ma mesịa chọta ọgwụgwọ.