Ọrịa: ihe ọ bụ, ihe kpatara ya na ihe ị ga-eme

Ndinaya

• Ihe ị ga-eme n’oge ọrịa na-efe efe
• Nnukwu ọrịa na-efe efe
• Kedu ihe na-akwado ntoputa nke oria ojoo?

Enwere ike ịkọwa ọrịa na-efe efe dị ka ọnọdụ nke ọrịa na-efe efe na-agbasa ngwa ngwa na enweghị nchịkwa n'ọtụtụ ebe, na-erute oke ụwa, ya bụ, ọ bụghị naanị otu obodo, mpaghara ma ọ bụ kọntinenti.

Ọrịa na-efe efe na-efe efe, na-adị mfe mbufe, na-efe efe ma na-agbasa ngwa ngwa.

Ihe ị ga-eme n’oge ọrịa na-efe efe

N’oge ọrịa na-efe efe ọ dị mkpa iji mekwaa nlekọta abụọ a na-etinye kwa ụbọchị, nke a bụ n’ihi na n’ọrịa ahụ ọgbụgba ka ọnụọgụ ndị butere ya dị elu nke ukwuu, nke na-akwado mgbasa ya. Ya mere, ọ dị mkpa izere ịkpọtụrụ ndị na-arịa ọrịa ma ọ bụ ndị na-egosi ihe ịrịba ama ma ọ bụ ihe mgbaàmà na-egosi ọrịa na-efe efe, na-eyi ihe nkpuchi kwesịrị ekwesị iji zere ikpughe na onye na-efe efe, kpuchie ọnụ na imi mgbe ụkwara ma ọ bụ izu na-ezere imetụ anya aka imi na onu.

Na mgbakwunye, ọ dị mkpa ka ị na-akwọ aka gị oge niile iji zere ọrịa na ọrịa sitere n'aka ndị ọzọ, n'ihi na aka gị bụ ụzọ kachasị mfe iji nweta ma bute ọrịa.

Ọ dịkwa mkpa ịmara nkwanye nke ndị ọrụ ahụike, na-ezere ịgagharị ma na-agagharị n'ime ụlọ yana ọtụtụ ndị mmadụ na-etinye uche n'oge ọrịa a, ebe ọ bụ na n'ọnọdụ ndị a enwere ohere ka ukwuu nke ịnyefe ọrịa a.

Nnukwu ọrịa na-efe efe

Ọrịa kachasị na nso nso a mere na 2009 ma ọ bụ n'ihi mgbasa ngwa ngwa n'etiti ndị mmadụ na kọntinent nke nje H1N1, nke bịara mara dị ka nje influenza A ma ọ bụ nje ezì. Uzo a malitere na Mexico, ma n'oge na-adighi anya gbasaa na Europe, South America, Central America, Africa na Asia. Ya mere, Healthtù Ahụ Ike Worldwa (WHO) kọwara ya dị ka ọrịa na-efe efe n'ihi ọnụnọ nke nje influenza na kọntinent niile na ngwa ngwa, na-eto eto na usoro. Tupu influenza A, Spanish influenza ahụ mere na 1968 nke dugara ọnwụ nke ihe dịka nde mmadụ 1.

E wezụga ọrịa ahụ, ọrịa AIDS agbasaala dịka ọrịa na-efe efe kemgbe 1982, ebe ọ bụ na nje virus na-akpata ọrịa jisiri ike gbasaa n'ụzọ dị mfe na n'ụzọ dị ukwuu n'etiti ndị mmadụ. Ọ bụ ezie na ikpe ndị ahụ anaghị eto ugbu a n'otu ọkwa dịka ọ dị na mbụ, Healthtù Ahụ Ike Worldwa ka na-ahụta ọrịa AIDS dịka ọrịa na-efe efe, ebe ọ bụ na onye na-efe efe nwere ike ịgbasa n'ụzọ dị mfe.

Ọrịa ọzọ na-efe efe nke e lere anya dị ka ọrịa na-efe efe bụ ọgbụgbọ na ọnyụnyụ, bụ nke kpatara opekata mpe oge 8, ọrịa ikpeazụ a na-akọ na 1961 malitere na Indonesia wee gbasaa na kọntinent Eshia.

Ka ọ dị ugbu a, a na-ahụta Zika, Ebola, Dengue na Chikungunya dịka ọrịa na-arịa ọrịa ma bụrụ ndị a mụọ n'ihi oke ọrịa ha na-efe n'ihi ịdị mfe nke mbufe ha.

Ghọta ihe jupụtara na ọrịa na otu esi egbochi ya.

Kedu ihe na-akwado ntoputa nke oria ojoo?

Otu ihe kacha amasị ọrịa a taa bụ mfe ọ dị ibugharị ndị mmadụ site n’otu ebe gaa n’ọzọ n’oge dị mkpirikpi, na-eme ka ihe dị mfe nwere ike ibuga onye na-ebute ọrịa n’otu ebe ma nwee ike bute ndị ọzọ.

Na mgbakwunye, ndị mmadụ anaghị amatakarị na ha na-arịa ọrịa n’ihi na ha egosighi ihe ịrịba ama ma ọ bụ ihe mgbaàmà nke ibute ọrịa, ha enweghịkwa nlekọta onwe onye ma ọ bụ nke ịdị ọcha, nke nwekwara ike ịkwalite mbufe na ibute ọrịa n’etiti ọtụtụ mmadụ.

Ọ dị mkpa ka amata ọrịa na-efe efe ọsọsọ ka e were usoro dị mkpa iji gbochie ọrịa na-efe efe n'etiti mmadụ na igbochi mgbasa nke ọrịa na-efe efe.