Olee otú iji gbochie mgbaka: Ọ Ga-ekwe Omume?

Ndinaya

• Gịnị bụ mgbaka?
• Nwere ike igbochi mgbaka?
• Mmega
• Rie nri nke ọma
• Aụla anwụrụ
• Gaa mmanya na-egbu egbu
• Mee ka uche gị na-arụ ọrụ
• Jikwaa ahụike zuru ezu
• Kedu ihe ndị nkịtị na-akpata ihe mgbakwasị ụkwụ?
• Kedu ihe bụ mgbaàmà nke mgbaka?
• Kedu ka esi achọpụta ọrịa mgbaka?
• Kedụ ka esi emeso mgbaka?
• Kedu ihe bụ echiche nke ndị nwere isi mgbaka?
• Isi okwu

Icheta ncheta ntakịrị abụghị ihe ọhụrụ ka ị na-etolite, mana mgbaka karịrị nke ahụ. Ọ bụghị akụkụ nkịtị nke ịka nká.

Enwere ụfọdụ ihe ị ga - eme iji belata ihe egwu ị na-enwe ịrịa ọrịa, ma ọ bụ opekata mpe belata ya. Mana n’ihi na ụfọdụ ihe kpatara n’okpuru njikwa gị, ị nweghị ike igbochi ya kpamkpam.

Ka anyị lebakwuo anya n’ihe ụfọdụ na-akpata dementia na ihe ị nwere ike ime ugbu a iji bido belata mbenata gị.

Gịnị bụ mgbaka?

Nkwarụ bụ okwu mkpuchi maka adịghị ala ala, ọnwụ na-aga n'ihu nke ọrụ ọgụgụ isi. Ọ bụghị ọrịa, mana otu mgbaàmà nwere ọtụtụ ihe kpatara ya. E nwere ụzọ abụọ dị mkpa maka mgbaka, Alzheimer na ndị na-abụghị Alzheimer.

Ọrịa Alzheimer bụ ihe kachasị akpata nkwarụ. Mmetụta nke ọrịa Alzheimer gụnyere ncheta ncheta, tinyere mmebi nke ọrụ ndị ọzọ nke ụbụrụ dị ka:

• asụsụ
• okwu
• nghọta

Ndị na-enweghị Alzheimer nwere nsogbu metụtara frontotemporal lobar degenerations, nwere ụdị isi abụọ. Otu ụdị na-emetụta okwu. Typedị nke ọzọ gụnyere:

• mgbanwe omume
• àgwà mmadụ gbanwere
• enweghị mmetụta
• ọnwụ nke nzacha mmekọrịta
• enweghị mmasị
• nsogbu na nhazi na atụmatụ

N'ime nsogbu ndị a na-abụghị Alzheimer, ncheta nchekwa na-apụta mgbe e mesịrị na ọrịa na-aga n'ihu. Ihe nke abuo na-akpatakarị ya bụ nkwarụ vaskụla. Fọdụ ndị ọzọ na-abụghị Alzheimer’s dementias are:

• Lewy ahu mgbaka
• Ọrịa Parkinson
• Ọrịa Pick

Mixed mgbaka bụ mgbe e nwere ọtụtụ na-akpata. Dịka ọmụmaatụ, onye nwere ọrịa Alzheimer nke nwekwara ọrịa vascular agwakọtawo nkwarụ.

Nwere ike igbochi mgbaka?

Typesfọdụ ụdị mgbaka bụ n’ihi ihe karịrị ike gị. Mana enwere ụfọdụ ihe ị ga - eme iji belata ihe egwu ị na-enwe ịrịa ọrịa ma nwee ahụike zuru oke.

Mmega

Imega ahụ mgbe niile nwere ike inye aka belata ohere nke isi mgbaka. Ihe ngosi gosipụtara na mmega ahụ nke ikuku nwere ike belata atrophy na hippocampus, akụkụ nke ụbụrụ na-achịkwa ihe nchekwa.

Ọzọ ọmụmụ 2019 kpughere na ndị toworo eto na-arụsi ọrụ ike na-ejide ikike ọgụgụ isi karịa ndị na-adịghị arụ ọrụ. Nke a bụ ikpe ọbụlagodi maka ndị sonyere ụbụrụ ụbụrụ ma ọ bụ ndị na-ahụ maka ihe ndị dị ndụ nwere njikọta isi mgbaka.

Imega ahụ oge niile dịkwa mma maka ijikwa ibu, mgbasa ozi, ahụike obi, na ọnọdụ, ha niile nwere ike imetụta ihe egwu gị.

Ọ bụrụ na ị nwere ọrịa ahụike siri ike, gwa dọkịta gị tupu ịmalite usoro mmega ahụ ọhụrụ. Ma ọ bụrụ na i mebeghị ahụ n'oge, malite obere, ma eleghị anya naanị 15 nkeji n'ụbọchị. Họrọ omume di mfe ma wulite ebe ahu. Na-arụ ọrụ gị ruo:

• Nkeji iri ise na otu izu kwa izu arụ ọrụ arụghị ọrụ, dị ka ịgagharị ije ma ọ bụ
• Nkeji iri asaa na ise n’izu ọ bụla nke ịrụsi ọrụ ike, dịka ịgba mwe mwe ọsọ

Ugboro abụọ n'izu, gbakwunye ụfọdụ ọrụ na-eguzogide iji rụọ ọrụ ahụ ike gị, dị ka ntinye aka, ịnọdụ ala, ma ọ bụ ibuli ibu.

Sportsfọdụ egwuregwu, dị ka tenis, nwere ike inye ọzụzụ iguzogide na ikuku na otu oge. Chọta ihe masịrị gị ma nwee obi ụtọ na ya.

Gbalịa ka ị ghara ịnọ ọtụtụ oge ịnọ ọdụ ma ọ bụ dinara ala n’ehihie. Mee mmeghari ihe kacha mkpa kwa ụbọchị.

Rie nri nke ọma

Nri dị mma maka obi dị mma maka ụbụrụ na ahụike zuru oke. Iri nri dị mma nwere ike belata ihe ize ndụ nke ọnọdụ nwere ike ibute isi mgbaka. Dị ka, nri kwesịrị ekwesị gụnyere:

• mkpụrụ osisi na akwụkwọ nri
• lentil na agwa
• ọka, tubers, ma ọ bụ mgbọrọgwụ
• àkwá, mmiri ara ehi, azụ, anụ anụ

Ihe izere ma ọ bụ debe na opekata mpe bụ:

• abụba jupụta
• abụba anụmanụ
• shuga
• nnu

Nri gị kwesịrị ịdị na gburugburu nri bara ụba na nri niile. Zere calorie dị elu, nri esichara nke na-enye obere uru na-enweghị isi.

Aụla anwụrụ

na-egosi na ise anwụrụ nwere ike ịbawanye ohere nke mgbaka, ọkachasị ma ọ bụrụ na ị gbara afọ 65 ma ọ bụ karịa. Sịga na-emetụta mgbasa ọbara n'akụkụ ahụ gị niile, gụnyere arịa ọbara na ụbụrụ gị.

Ọ bụrụ na ị na-ese anwụrụ ọkụ, mana ọ na-esiri gị ike ịkwụsị, gwa dọkịta gị gbasara mmemme ịkwụsị ị smokingụ sịga.

Gaa mmanya na-egbu egbu

na-egosi na ị alcoholụbiga ihe ọ alcoholụ beụ na-aba n’anya ókè pụrụ ịbụ ihe bụ́ isi na-akpata ụdị nhụjuanya nile, gụnyere nhụjuanya mbido. Nke ugbu a na-akọwa ị moderateụbiga ihe ọ drinkingụ drinkingụ ruo otu ihe ọ drinkụ drinkụ kwa ụbọchị maka ụmụ nwanyị na ruo abụọ maka ụmụ nwoke.

Otu ihe ọ drinkụ drinkụ hà .6 ounces nke mmanya dị ọcha. Nke a sụgharịrị ịbụ:

• 12 ounce nke biya na 5 pasent mmanya
• 5 ounce nke mmanya na mmanya pacenti iri na abụọ
• 1.5 ounces nke 80 àmà distilled mmụọ na 40 percent mmanya

Mee ka uche gị na-arụ ọrụ

Uche na-arụ ọrụ nwere ike inye aka belata ihe ize ndụ nke isi mgbaka, yabụ na-agba onwe gị aka. Examplesfọdụ ihe atụ ga-abụ:

• mụọ ihe ọhụrụ, dị ka asụsụ ọhụrụ
• mee egwuregwu mgbagwoju anya ma kpọọ egwuregwu
• gụọ akwụkwọ ndị siri ike
• mụta ịgụ egwu, iwere otu ngwa ọgụ, ma ọ bụ bido ide ihe
• nọrọ na mmekọrịta mmadụ na ibe gị: soro ndị ọzọ na-akpakọrịta ma ọ bụ sonye n'otu ọrụ
• ọrụ afọ ofufo

Jikwaa ahụike zuru ezu

Nọgide na-enwe ezigbo ọnọdụ ga - enyere aka ghara ịda mba, ya mere ị na - enweta ahụ gị kwa afọ. Gaa dọkịta gị ma ọ bụrụ na ị nwere mgbaàmà nke:

• ịda mba
• ntị anụ
• nsogbu ihi ụra

Jikwaa ọnọdụ ahụike dị dị ka:

• ọrịa shuga
• ọrịa obi
• ọbara mgbali elu
• cholesterol dị elu

Kedu ihe ndị nkịtị na-akpata ihe mgbakwasị ụkwụ?

Ihe ize ndụ nke ịmalite ịda mbà na-ebili na afọ. Banyere ihe karịrị ndị karịrị afọ 60 nwere ụdị isi mgbaka, ka WHO na-ekwu.

Ọnọdụ ndị nwere ike ịbawanye ihe egwu dementia gụnyere:

• atherosclerosis
• ịda mba
• ọrịa shuga
• Ọrịa Down
• ntị anụ
• HIV
• Ọrịa Huntington
• hydrocephalus
• Ọrịa Parkinson
• mini-akpụru, vaskụla ndzụ

Ihe ndị nwere ike ịgụnye:

• mmanya na-egbu oge ma ọ bụ ọgwụ ọjọọ
• oke ibu
• nri na-adịghị mma
• ọkpọ ugboro ugboro na isi
• ibi ndụ otu ebe
• ise anwụrụ

Kedu ihe bụ mgbaàmà nke mgbaka?

Arịa mgbaka bụ otu mgbaàmà metụtara ncheta, ịtụgharị uche, iche echiche, ọnọdụ, njimara, na akparamagwa. Fọdụ ihe ịrịba ama oge mbụ bụ:

• ichefu
• ikwughachi ihe
• na-etinye ihe
• mgbagwoju anya banyere oge na oge
• nsogbu ịchọta okwu ziri ezi
• mgbanwe na ọnọdụ ma ọ bụ omume
• mgbanwe na mmasị

Ihe ịrịba ama ndị ọzọ nwere ike ịgụnye:

• na-akawanye njọ na ebe nchekwa nsogbu
• nsogbu na-enwe mkparịta ụka
• nsogbu mezue ọrụ ndị dị mfe dịka ịkwụ ụgwọ ego ma ọ bụ ịrụ ọrụ ekwentị
• ileghara ịdị ọcha onwe onye anya
• nhazi adịghị mma, na-ada
• enweghi ike idozi nsogbu
• mgbanwe n'ụra ihi ụra
• nkụda mmụọ, mkpasu iwe, mgbagwoju anya, mgbagha
• nchegbu, mwute, ịda mba
• ịmụ anya arọ nrọ

Kedu ka esi achọpụta ọrịa mgbaka?

Icheta ihe anaghị apụtakarị mgbaka.Ihe mbụ dị ka mgbaka nwere ike bụrụ ihe mgbaàmà nke ọnọdụ na-agwọ ọrịa, dị ka:

• enweghi vitamin
• ọgwụ mmetụta
• arụ ọrụ thyroid
• nkịtị mgbali hydrocephalus

Agchọpụta ọrịa mgbaka na ihe kpatara ya siri ike. Enweghị otu ule iji chọpụta ya. Typesfọdụ ụdị mgbaka enweghị ike ikwenye ruo mgbe ha nwụrụ.

Ọ bụrụ n ’ị nwere ihe ịrịba ama na mgbago nke mgbaka, dọkịta gị nwere ike bido na akụkọ gbasara ahụike gị, gụnyere:

• akụkọ ntolite ezinụlọ nke mgbaka
• ihe mgbaàmà doro anya na mgbe ha malitere
• ọnọdụ ndị ọzọ a chọpụtara
• ọgwụ

Nyocha gị ga-agụnye ịlele:

• ọbara mgbali elu
• hormone, vitamin, na ule ọbara ndị ọzọ
• ihe ngosi
• nhazi itule
• nzaghachi sensory

Dabere na nsonaazụ, dọkịta gị na-elekọta gị nwere ike ịgwa gị ka ọ bụrụ ọkà mmụta sayensị maka nyocha ọzọ. Enwere ike iji nyocha na nyocha nke neuropsychological nyochaa:

• nchekwa
• edozi nsogbu
• nka asụsụ
• mgbakọ na mwepụ

Dọkịta gị nwekwara ike ịtụ:

• nyocha ule ụbụrụ
• mkpụrụ ndụ ihe nketa
• nyocha nke uche

Mbelata nke ịrụ ọrụ ọgụgụ isi nke na-egbochi ọrụ kwa ụbọchị nwere ike ịchọpụta dị ka mgbaka. Nnyocha ụlọ nyocha na ụbụrụ nwere ike inyere aka iwepu ma ọ bụ kwado ụfọdụ ọrịa dị ka ihe kpatara ya.

Ọ bụrụ na gị, ma ọ bụ onye ị hụrụ n'anya nwere mgbaka, ndị otu ndị a nwere ike inyere gị aka ma ọ bụ ziga gị ọrụ.

• Zhetù Alzheimer: Freegwọ enyemaka, akara enyemaka nzuzo: 800-272-3900
• Lewy Isi Dementia Association: Lewy Line maka ezinụlọ na ndị na-elekọta ha: 800-539-9767
• Njikọ Mba maka Nlekọta
• Ngalaba Veterans Affairs nke U.S.

Kedụ ka esi emeso mgbaka?

Ọgwụ maka ọrịa Alzheimer gụnyere:

• cholinesterase inhibitors: merepezil (Aricept), rivastigmine (Exelon), na galantamine (Razadyne)
• Onye na-anabata NMDA onye na-emegide ya: memantine (Namenda)

Ọgwụ ndị a nwere ike inye aka melite ọrụ ncheta. Ha nwere ike belata ọganihu nke ọrịa Alzheimer, mana ha anaghị akwụsị ya. A pụkwara inye ọgwụ ndị a maka ọrịa mgbaka ndị ọzọ, dị ka ọrịa Parkinson, nsogbu ahụ Lewy, na nkwarụ vascular.

Dọkịta gị nwekwara ike ịnye ọgwụ maka mgbaàmà ndị ọzọ, dịka:

• ịda mba
• nsogbu ihi ụra
• ịmụ anya arọ nrọ
• obi erughị ala

Ọgwụ aka ọrụ nwere ike inyere aka na ihe ndị dị ka:

• usoro ịnagide
• agwa dị nchebe
• njikwa omume
• agbasa ọrụ n'ime mfe usoro

Kedu ihe bụ echiche nke ndị nwere isi mgbaka?

Typesfọdụ ụdị mgbaka nwere ike ịgwọta nke ọma ma tụgharịa, ọkachasị ndị kpatara:

• Ọrịa B-12 na nsogbu ndị ọzọ metabolic
• buildup nke ụbụrụ ụbụrụ na ụbụrụ (ụbụrụ nkịtị hydrocephalus)
• ịda mba
• ị drugụ ọgwụ ọjọọ ma ọ bụ mmanya
• hypoglycemia
• hypothyroidism
• subdural hematoma na-eso isi ọnya
• etuto ahụ nwere ike ịwa ahụ

Otutu udiri udiri adighi adigharia ma obu gwo ogwu, ma ha ka enwere ogwugwo. Ndị a gụnyere ndị kpatara:

• Ọrịa ọrịa ọrịa AIDS
• Ọrịa Alzheimer
• Creutzfeldt-Jakob ọrịa
• Ọrịa Parkinson
• nkwonkwo vascular

Nyocha gị dabere n'ọtụtụ ihe, dị ka:

• ihe na-akpata isi mgbaka
• nzaghachi nye ọgwụgwọ
• afọ na ahụike ya

Dọkịta gị nwere ike inyere gị aka ịmatakwu banyere echiche gị n'otu n'otu.

Isi okwu

Dementia bụ otu mgbaàmà na-emetụta ebe nchekwa na ọrụ nghọta ndị ọzọ. Ihe kachasị akpata ọrịa mgbaka bụ ọrịa Alzheimer, na-esochi nkwarụ vascular.

Typesfọdụ ụdị isi mgbaka bụ n'ihi ihe ndị ị na-enweghị ike ịgbanwe. Ma nhọrọ ndụ nke gụnyere mmega ahụ oge niile, nri kwesịrị ekwesị, yana itinye aka na uche nwere ike inyere gị aka belata nsogbu gị nke ịda ọrịa.