Dị Nsogbu Nri Na-emekarị 6 (na Mgbaàmà Ha)

Ndinaya

• Gịnị bụ nsogbu iri nri?
• Gịnị na-akpata ha?
• 1. Anorexia nervosa
• 2. Bulimia nervosa
• 3. Nsogbu iri nri riri nne
• 4. Pica
• 5. Ọrịa ọgbụgba
• 6. Avoidgba aghara / inye nsogbu nri oriri
• Nsogbu ndị ọzọ metụtara iri nri
• Isi okwu

N’agbanyeghi n’okwu iri nri bu na aha, nsogbu erimeri kariri nri. Ha bụ ọnọdụ ahụike ọgụgụ isi dị mgbagwoju anya nke na-achọkarị enyemaka nke ndị ọkachamara ahụike na nke uche iji gbanwee usoro ha.

A kọwara nsogbu ndị a na American Psychiatric Association’s Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, mbipụta nke ise (DSM-5).

Na United States naanị, ihe dị ka nde ụmụ nwanyị 20 na nde nwoke 10 nwere ma ọ bụ nwee nsogbu iri nri n'oge ụfọdụ na ndụ ha (1).

Isiokwu a kọwara ụdị isii nke nsogbu iri nri yana mgbaàmà ha.

Gịnị bụ nsogbu iri nri?

Nsogbu iri nri bụ ọnọdụ dị iche iche nke ọnọdụ uche na-eme ka usoro iri nri na-adịghị mma tolite. Ha nwere ike ịmalite na-erizi nri, ibu ahụ, ma ọ bụ ọdịdị ahụ.

N'ọnọdụ ndị dị oke njọ, nsogbu iri nri nwere ike ibute nsonaazụ ahụike siri ike ma nwedịrị ike ịnwụ ma ọ bụrụ na edozighị ya.

Ndị nwere nsogbu iri nri nwere ike inwe ụdị mgbaàmà dị iche iche. Agbanyeghị, imirikiti gụnyere oke mgbochi nri, nri nri, ma ọ bụ omume nhicha dị ka ịgbọ agbọ ma ọ bụ ịmega ahụ oke.

Ọ bụ ezie na nsogbu iri nri nwere ike imetụta ndị nwere ụdị okike ọ bụla na ndụ ọ bụla, a na-akọkarị ha gbasara ndị ntorobịa na ụmụ agbọghọ. N'ezie, ihe ruru 13% nke ntorobịa nwere ike ịnwe opekata mpe otu nsogbu iri nri mgbe ọ dị afọ 20 ().

Na nchikota Nsogbu iri nri bụ ọnọdụ ahụike ọgụgụ isi nke ihe banyere nri na ọdịdị anụ ahụ gosipụtara. Ha nwere ike imetụta onye ọ bụla mana ha kacha jupụta n'etiti ụmụ agbọghọ.

Gịnị na-akpata ha?

Ndị ọkachamara kwenyere na ọ nwere ọtụtụ ihe na-akpata nsogbu iri nri.

Otu n’ime ihe ndị a bụ mkpụrụ ndụ ihe nketa. Ejima na nkuchi ọmụmụ metụtara ejima ndị e kewapụrụ mgbe a mụrụ ha na ndị ezinụlọ dị iche iche nakweere na-enye ụfọdụ ihe akaebe na nsogbu iri nri nwere ike ịbụ ihe nketa.

Typedị nyocha a egosila na ọ bụrụ na ejima nwere nsogbu iri nri, nke ọzọ nwere ike ịmalite 50 otu, na nkezi ().

Àgwà mmadụ bụ ihe ọzọ kpatara ya. Karịsịa, neuroticism, ịchọkarị izu okè, na impulsivity bụ àgwà mmadụ atọ na-ejikọkarị na ihe egwu dị elu nke ịmalite nsogbu nri ().

Ihe ndị ọzọ nwere ike ịgụnye gụnyere nrụgide echepụtara ka ọ dị gịrịgịrị, ọdịbendị ọdịnala maka mkpa, na ikpughere na mgbasa ozi na-akwalite ụdị echiche a ()

N'ezie, ụfọdụ nsogbu iri nri na-apụkarị na ọdịbendị na-ekpughereghị echiche nke Western nke mkpa ().

Nke ahụ kwuru, usoro ọdịbendị nabatara nke ọdịbendị dị n'ọtụtụ ebe n'ụwa. Ma, na mba ụfọdụ, ọ bụ mmadụ ole na ole na-emesi nsogbu iri nri ike. N'ihi ya, ọ ga-abụ na ọ bụ ọtụtụ ihe na-akpata ha.

N'oge na-adịbeghị anya, ndị ọkachamara atụpụtala na ọdịiche dị n'ụkpụrụ ụbụrụ na ihe ọmụmụ bayọlọji nwekwara ike rụọ ọrụ na mmepe nke nsogbu iri nri.

Karịsịa, ọkwa nke ụbụrụ ụbụrụ serotonin na dopamine nwere ike ịbụ ihe (5, 6).

Agbanyeghị, ọ dị mkpa ịmụtakwu ihe tupu emee mkpebi siri ike.

Na nchikota E nwere ọtụtụ ihe nwere ike ime ka mmadụ ghara iri nri. Ndị a gụnyere mkpụrụ ndụ ihe nketa, usoro ihe ọmụmụ nke ụbụrụ, àgwà mmadụ, na ụkpụrụ ọdịbendị.

1. Anorexia nervosa

Anorexia nervosa nwere ike ịbụ nsogbu oriri kacha mara nke ọma.

Ọ na - eto eto n'oge uto ma ọ bụ nwata na - eto eto na - emetụta ụmụ nwanyị karịa ụmụ nwoke ().

Ndị mmadụ na-eri nri na-ahụkarị onwe ha dị ka ndị buru oke ibu, ọbụlagodi ma ọ bụrụ na ha dị obere. Ha na-enyochakarị ibu ha, na-ezere iri ụdị nri ụfọdụ, ma na-egbochi calorie ha nke ọma.

Ihe mgbaàmà nkịtị nke anorexia nervosa gụnyere (8):

• ịbụ ndị na-adịchaghị arọ ma e jiri ya tụnyere ndị ọgbọ na ogo ha
• ezigbo nri iri nri
• egwu na-atụ ụjọ ibuwanye ma ọ bụ omume na-adịgide adịgide iji zere ibuli ibu, n'agbanyeghị na ị dị arọ
• a na-adịghị agwụ agwụ ịchụso nke ịdị gịrị ala na enweghị njikere ịnọgide na-enwe ezigbo ahụ ike
• mmetụta dị arọ nke ịdị arọ nke anụ ahụ ma ọ bụ na-ahụ ọdịdị ahụ na ùgwù onwe onye
• ọdịdị ahụ́ gbagọrọ agbagọ, gụnyere ịgọnarị na ị dị arọ n’ibu

A na-ahụkarị mgbaàmà na-agwụ ike. Dị ka ihe atụ, ọtụtụ ndị nri na-erikarị nri na-echegbukarị onwe ha banyere iche echiche mgbe niile banyere nri, ụfọdụ nwekwara ike ịna-echegbubiga ihe ndị a ga-eri ma ọ bụ na-echu nri.

Ndị dị otú ahụ nwekwara ike isiri ha ike iri nri n'ihu ọha ma gosipụta agụụ siri ike ịchịkwa gburugburu ebe obibi ha, na-egbochi ikike ha nwere ịdị njikere.

A na-aha Anorexia ụzọ abụọ - ụdị na-egbochi ya na ụdị binge na ụdị nhicha (8).

Ndị nwere ụdị mmachi na-efunahụ naanị site na iri nri, ibu ọnụ, ma ọ bụ mmega ahụ gabigara ókè.

Ndị mmadụ na-eri ụdị nri na ụdị nhicha nwere ike ị bụbiga nri ókè ma ọ bụ rie obere. N'okwu abụọ ahụ, mgbe ha risịrị nri, ha na-ewepu iji ihe ndị dị ka ịgbọ agbọ, ị takingụ laxatives ma ọ bụ diuretics, ma ọ bụ ịmebiga ihe ókè.

Anorexia na-emebi aru. Ka oge na-aga, ndị ha na ya bi nwere ike ịnwe mbata nke ọkpụkpụ ha, amụghị nwa, ntutu na mbọ mbọ, yana uto nke ezigbo ntutu n’ahụ ha niile (9).

N’ọnọdụ ndị dị oke njọ, nri ọgbụgba nwere ike ibute obi, ụbụrụ, ma ọ bụ ọtụtụ akụkụ akụkụ na ọnwụ.

Na nchikota Ndị nwere nsogbu nri nwere ike belata oke nri ha ma ọ bụ kwụọ ụgwọ maka ya site na omume mkpocha dị iche iche. Ha na-atụ oke ụjọ ibute ibu, ọbụlagodi mgbe ọ dị obere ibu.

2. Bulimia nervosa

Bulimia nervosa bụ nsogbu iri nri ọzọ ama ama.

Dịka anorexia, bulimia na-etolite n'oge uto na ntozu oke ma ọ dịkarịrị ka ụmụ nwoke karịa ụmụ nwanyị ().

Ndị nwere bulimia na-eri nri buru oke ibu n'oge ụfọdụ.

Ihe ọ bụla na-eri binge na-aga n'ihu ruo mgbe mmadụ ga-ejupụta na mgbu. N’oge ị aụbiga mmanya ókè, onye ahụ na-echekarị na ya apụghị ịkwụsị iri nri ma ọ bụ ịchịkwa ókè ihe ọ na-eri dị.

Bing nwere ike ime ụdị nri ọ bụla mana ọ na-abụkarị nri ndị mmadụ ga-ezere.

Ndị nwere bulimia wee gbalịa ịsachapụ iji mejupụta calorie na-eri ma belata mgbakasị ahụ.

Omume nhicha a na-ahụkarị gụnyere ịmanye amanye, ibu ọnụ, laxatives, diuretics, enemas, na mmega ahụ gabigara ókè.

Mgbaàmà nwere ike iyi nke ndị na-eri oke nri ma ọ bụ na-ehichapụ subtypes nke anorexia nervosa. Otú ọ dị, ndị nwere bulimia na-enwekarị ibu dịtụ otú kwesịrịnụ, kama iburu ibu.

Ihe mgbaàmà nkịtị nke bulimia nervosa gụnyere (8):

• ugboro ugboro na-eri oge ịingụbiga mmanya ókè na-enwe mmetụta nke enweghị njikwa
• ugboro ugboro na-ezighi ezi omume ịsachapụ iji gbochie ibu ibu
• a onwe-enwe mmetụta gabiga ókè na ọdịdị na ibu ahụ
• egwu iburu ibu, n’agbanyeghi n’ibu ibu

Mmetụta nke bulimia nwere ike ịgụnye akpịrị na ọnya akpịrị, gland na-aza aza, enamel ezé, ezé ezé, reflux acid, iwe nke eriri afọ, oke akpịrị ịkpọ nkụ, na nsogbu hormonal (9).

N'ọnọdụ ndị dị oke njọ, bulimia nwekwara ike ịmepụta enweghị aha nha na ọkwa nke electrolytes, dịka sodium, potassium, na calcium. Nke a nwere ike ibute ọrịa strok ma ọ bụ nkụchi obi.

Na nchikota Ndị nwere bulimia nervosa na-eri nnukwu nri na obere oge, wee sachaa. Ha na-atụ ụjọ ibuwanye ibu n’agbanyeghi na ibu ha dara.

3. Nsogbu iri nri riri nne

A kwenyere na iri nri bing bụ otu n'ime nsogbu iri nri kachasị, ọkachasị na United States ().

Ọ na - amalitekarị n’oge uto na n’oge uto, n’agbanyeghi na o nwere ike itolite ma emechaa.

Ndị nwere nsogbu a nwere mgbaàmà ndị yiri nke bulimia ma ọ bụ subtype na-eri oke nri anorexia.

Iji maa atụ, ha na-erikarị nri buru oke ibu na obere oge ma nwee mmetụta nke enweghị njikwa n'oge bing.

Ndị mmadụ na-anaghị ekwe eri nri anaghị egbochi calorie ma ọ bụ na-eme omume dị ọcha, dị ka ịgbọ agbọ ma ọ bụ mmega ahụ gabigara ókè, iji kwụọ ụgwọ ihe ha mere.

Ihe mgbaàmà ndị a na-ahụkarị n'ọrịa iri nri gụnyere (8):

• iri ọtụtụ nri ngwa ngwa, na nzuzo na ruo mgbe erughị ala zuru ezu, n'agbanyeghị na agụụ anaghị agụ gị
• enwe mmetụta nke enweghị njikwa n'oge ngosipụta nke ịingụbiga mmanya ókè
• mmetụta nke nhụjuanya, dị ka ihere, ịkpọasị, ma ọ bụ obi amamikpe, mgbe ị na-eche banyere omume iri nri
• ejighị omume ịsachapụ, dị ka mmachi calorie, ọgbụgbọ, mmega ahụ gabigara ókè, ma ọ bụ iji laxative ma ọ bụ diuretic were, iji kwụọ ụgwọ maka bing

Ndị nwere nsogbu iri nri mgbe mgbe na-ebukarị ibu ma ọ bụ buo ibu. Nke a nwere ike ime ka ha nwekwuo nsogbu nke nsogbu ahụike metụtara njikọ oke, dị ka ọrịa obi, ọrịa strok, na pịnye ọrịa shuga 2 ().

Na nchikota Ndị mmadụ na-enwe nsogbu iri nri mgbe niile na enweghị ike ịchịkwa onwe ha na-eri oke nri n'oge na-adịghị anya. N'adịghị ka ndị nwere nsogbu iri nri ndị ọzọ, ha anaghị asachapụ.

4. Pica

Pica bụ nsogbu iri nri ọzọ nke metụtara iri nri ndị a na-ewereghị dị ka nri.

Ndị nwere pica na-achọ ihe ndị na-abụghị nri, dị ka ice, unyi, ala, nzu, ncha, akwụkwọ, ntutu, akwa, akwa, ajịrịja, akwa, akwa akwa, ma ọ bụ ọka ọka (8).

Pica nwere ike ime na ndị okenye, yana ụmụaka na ndị na-eto eto. Nke ahụ kwuru, a na-ahụkarị nsogbu a na ụmụaka, ụmụ nwanyị dị ime, na ndị nwere ikike iche echiche ().

Ndị mmadụ n'otu n'otu nwere pica nwere ike nọrọ n'ihe ize ndụ dị ukwuu nke nsị, ọrịa, mmerụ afọ, na ụkọ nri. Dabere na bekee ingesed, pica nwere ike ịnwụ.

Otú ọ dị, a ga-ewere ya dị ka pica, iri nri na-abụghị nri agaghị abụ akụkụ nkịtị nke ọdịbendị ma ọ bụ okpukpe mmadụ. Na mgbakwunye, a gaghị ewere ya dị ka omume ọha na eze nabatara site n'aka ndị ọgbọ.

Na nchikota Ndị mmadụ n'otu n'otu nwere ọrịa pica na-achọkarị ihe na-abụghị nri. Nsogbu a nwere ike ịkacha emetụta ụmụaka, ụmụ nwanyị dị ime, na ndị nwere isi mgbaka.

5. Ọrịa ọgbụgba

Ọrịa ọgbụgba bụ nsogbu amaghị nri ọzọ ọhụụ.

Ọ na-akọwa ọnọdụ nke mmadụ na-edozigharị nri ha riri ma loro na mbụ, taa ya ma rie ya ma ọ bụ gbụọ ya mmiri ().

Ihe ngosi a na - aputa n’ime nkeji iri atọ mbụ mgbe iri nri gachara. N'adịghị ka ọnọdụ ahụike dị ka reflux, ọ bụ afọ ofufo (14).

Nsogbu a nwere ike ibilite n'oge nwata, nwata, ma ọ bụ okenye. N'ime ụmụ ọhụrụ, ọ na-etolite n'etiti ọnwa 3-12 ma na-apụkarị n'onwe ya. Childrenmụaka na ndị okenye nwere ọnọdụ a na-achọkarị ọgwụgwọ iji dozie ya.

Ọ bụrụ na edozighị ya na ụmụ aka, nsogbu rumination nwere ike ibute oke nha na erighị ihe na-edozi ahụ nke nwere ike igbu egbu.

Ndị okenye nwere nsogbu a nwere ike igbochi nri ha na-eri, karịchaa n’ihu ọha. Nke a nwere ike iduga ha ka ha felata ma buru oke ibu (8, 14).

Na nchikota Ọgba aghara aghara nwere ike imetụta ndị mmadụ n'oge niile. Ndị nwere ọnọdụ a na-emegharịkarị nri ha riri n'oge na-adịbeghị anya. Ha mịakwa ya ọzọ, ha elo ya ma ọ bụ gbụọ ya ọnụ mmiri.

6. Avoidgba aghara / inye nsogbu nri oriri

Ihe mgbochi / na-egbochi nri oriri (ARFID) bụ aha ọhụrụ maka ọrịa ochie.

Okwu a dochiri ihe amara dika “nri iri nri nke nwata na nwata,” nchoputa nke edebeburu umuaka ndi no n’oria 7.

Ọ bụ ezie na ARFID na-etolitekarị n'oge ọ bụ nwa ọhụrụ ma ọ bụ na nwata, ọ nwere ike ịdịgide ruo okenye. Ihe ọzọ bụ na ọ bụ otu nwoke na ụmụ nwanyị.

Ndị mmadụ nwere nsogbu a na-enwe nsogbu iri nri n'ihi enweghị mmasị na iri nri ma ọ bụ na-asọ oyi maka ụfọdụ isi, ụtọ, agba, textures, ma ọ bụ okpomọkụ.

Ihe mgbaàmà a na-ahụkarị nke ARFID gụnyere (8):

• izere ma ọ bụ igbochi nri nri nke na-egbochi onye ahụ iri calorie ma ọ bụ nri zuru oke
• àgwà iri nri ndị na-egbochi ịkpa ezi agwa, dị ka iso ndị ọzọ na-eri nri
• ọnwụ ọnwụ ma ọ bụ mmepe mmepe maka afọ na ịdị elu
• erughị eru ma ọ bụ ịdabere na mgbakwunye ma ọ bụ nri tube

Ọ dị mkpa iburu n'uche na ARFID gafere àgwà ndị nkịtị, dị ka nri dị ụtọ na ụmụaka na-amụ ije ma ọ bụ obere nri ndị okenye.

Ọzọkwa, ọ gụnyeghị izere ma ọ bụ igbochi nri n'ihi enweghị ma ọ bụ omume okpukpe na nke ọdịnala.

Na nchikota ARFID bụ nsogbu iri nri na-eme ka ndị mmadụ ghara iri nri. Nke a bụ ma ọ bụ enweghị mmasị na nri ma ọ bụ na-asọ oyi maka etu nri ụfọdụ si adị, na-anụ isi, ma ọ bụ na-atọ ụtọ.

Nsogbu ndị ọzọ metụtara iri nri

Na mgbakwunye na nsogbu iri isii dị n'elu, nsogbu a na-amachaghị ma ọ bụ nke na-adịchaghị adị. Ndị a n'ozuzu dabara n'okpuru otu ụzọ atọ (8):

• Ọgba aghara. Ndị mmadụ na-eme nsacha na-ejikarị eme omume dị ọcha, dịka ịgbọ agbọ, ndị laxatives, diuretics, ma ọ bụ mmega ahụ gabiga ókè, iji chịkwaa ibu ma ọ bụ ọdịdị ha. Ma, ha anaghị atụ ụjọ.
• Ọrịa na-eri nri abalị. Ndị mmadụ na-arịa ọrịa a na-erikarị nri, na-abụkarị mgbe ha tetara n'ụra.
• Nri ma ọ bụ nsogbu iri nri ndị ọzọ akọwapụtara (OSFED). Ọ bụ ezie na ahụghị ya na DSM-5, nke a gụnyere ọnọdụ ndị ọzọ ọ bụla nwere mgbaàmà ndị yiri nke nsogbu ọgbụgba nri mana adabaghị na nke ọ bụla n'ụdị dị n'elu.

Otu nsogbu nwere ike ịdaba n'okpuru OSFED bụ orthorexia. Agbanyeghi na ekwuputara ya nke oma na ulo oru mgbasa ozi na ihe omumu sayensi, orthorexia amatabeghi ya dika oria nri di iche site na DSM ugbua.

Ndi mmadu nwere oria ochicho na-elegide anya n'iri nri di nma, nke na emebi ndu ha kwa ubochi.

Dịka ọmụmaatụ, onye ahụ metụtara nwere ike iwepu nri niile, na-atụ egwu na ha adịghị mma. Nke a nwere ike ibute nsogbu na-esi n’erighị ihe ndị na-edozi ahụ, oké ibu ibu, ihe isi ike iri n’èzí, na obi erughị ala.

Ndị nwere orthorexia anaghị elekwasị anya na ifelata. Kama nke ahụ, uru onwe ha, njirimara ha, ma ọ bụ afọ ojuju ha dabere na etu ha si erube isi na usoro iwu nri nke onwe ha (15).

Na nchikota Ọgba aghara na nsogbu iri nri abalị bụ nsogbu nri abụọ ọzọ anaghị akọcha nke ọma. OSdị OSFED gụnyere nsogbu oriri niile, dị ka orthorexia, nke na-adabaghị n'ụdị ọzọ.

Isi okwu

Ebumnuche ndị a dị n'elu iji mee ka nghọta ka mma banyere nsogbu iri nri kachasị mma wee kpochapụ akụkọ ifo banyere ha.

Nsogbu iri nri bụ ọnọdụ ahụike ọgụgụ isi nke na-achọkarị ọgwụgwọ. Ha nwekwara ike imebi ihe n’ahụ ma ọ bụrụ na ahapụghị ya.

Ọ bụrụ na ị nwere nsogbu iri nri ma ọ bụ mara onye nwere ike ịnwe otu, chọọ enyemaka site n'aka onye dibịa ahụike ọkachamara maka nsogbu iri nri.

Ihe ederede Editor: E bipụtara mpempe akwụkwọ a na Septemba 28, 2017. publicationbọchị mbipụta ya ugbu a gosipụtara mmelite, nke gụnyere nyocha ahụike nke Timothy J. Legg, PhD, PsyD.