Delirium

Delirium bụ ọgba aghara dị egwu na mberede n'ihi mgbanwe ngwa ngwa na ụbụrụ ụbụrụ nke na-arịa ọrịa anụ ahụ ma ọ bụ nke ọgụgụ isi.

Delirium na-abụkarị ọrịa anụ ahụ ma ọ bụ nke ọgụgụ isi na-abụkarị nwa oge ma gbanwee. Ọtụtụ nsogbu na-akpata ị delụ ọgwụ ọjọọ. Ọtụtụ mgbe, ihe ndị a anaghị ekwe ka ụbụrụ nweta oxygen ma ọ bụ ihe ndị ọzọ. Ha nwekwara ike ime ka kemịkal dị egwu (toxins) topụta ụbụrụ. Delirium na-adịkarị na ngalaba nlekọta kpụ ọkụ n'ọnụ (ICU), ọkachasị ndị okenye.

Ihe kpatara ya:

• Mmanya na-aba n'anya ma ọ bụ ọgwụ na-a overụ oke ma ọ bụ wepụ
• Drugụ ọgwụ ọjọọ ma ọ bụ ịdoụbiga mmanya ókè, gụnyere ịnọ n'ime ICU
• Electrolyte ma ọ bụ ahụ ike ndị ọzọ nsogbu
• Ọrịa dịka ọrịa urinary tract ma ọ bụ oyi baa
• Oké ụra
• Nsi
• Ọgwụ nchịkwa na ịwa ahụ
  

Delirium gụnyere mgbanwe ngwangwa n’etiti ọnọdụ uche (dịka ọmụmaatụ, site n’ịda mba na ntagide na ịlaghachi na ịda mbà).

Mgbaàmà gụnyere:

• Mgbanwe na njikere (na-abụkarị ịmụrụ anya n'ụtụtụ, obere ịmụrụ anya n'abalị)
• Mgbanwe na mmetụta (sensashion) na nghọta
• Mgbanwe n'ọkwa nke nghọta ma ọ bụ mmata
• Mgbanwe nke ije (dịka ọmụmaatụ, nwere ike ịdị nwayọ nwayọ ma ọ bụ na - emegharị ahụ)
• Mgbanwe n’ụra ihi ụra, iro ụra
• Mgbaghari (disorientation) banyere oge ma obu ebe
• Mbelata na ncheta oge dị mkpirikpi na icheta
• Echiche a na-emezighị emezi, dị ka ikwu okwu n'ụzọ na-enweghị isi
• Mgbanwe mmetụta uche ma ọ bụ omume mmadụ, dị ka iwe, mkpasu iwe, ịda mba, mgbakasị, na oke obi ụtọ
• Incontinence
• Mmegharị site na mgbanwe na sistem ụjọ
• Nsogbu itinye uche

Ule ndị a nwere ike ịnwe nsonaazụ na-adịghị mma:

• Nyocha nke usoro ụjọ ahụ (nyocha nyocha), gụnyere ule nke mmetụta (mmetụta), ọnọdụ uche, iche echiche (arụ ọrụ mmụọ), na ọrụ moto
• Neuropsychological ọmụmụ

Enwere ike ịme ule ndị a:

• Ule ọbara na mmamịrị
• Igbe x-ray
• Cerebrospinal ọmụmụ (CSF) analysis (spinal mmịn, ma ọ bụ lumbar mgbapu)
• Electroencephalogram (EEG)
• Isi CT i .omi
• Isi MRI nyocha
• Nnwale ọnọdụ uche

Ebumnuche nke ọgwụgwọ bụ ịchịkwa ma ọ bụ gbanwee ihe kpatara mgbaàmà ahụ. Ọgwụgwọ dabere na ọnọdụ na-akpata delirium. Onye ahụ nwere ike chọọ ịnọ obere n’ụlọ ọgwụ.

Kwụsị ma ọ bụ ịgbanwe ọgwụ ndị na-eme ka ọgba aghara ka njọ, ma ọ bụ nke na-adịghị mkpa, nwere ike ime ka ọrụ ọgụgụ isi ka mma.

E kwesịrị ịgwọ ọrịa ndị na-eme ka ọgba aghara pụta. Ndị a nwere ike ịgụnye:

• Anaemia
• Mbelata nke oxygen (hypoxia)
• Obi mgbawa
• Ọdịdị carbon dioxide dị elu (hypercapnia)
• Ọrịa
• Akụrụ ọdịda
• Ọkpụkpụ imeju
• Ọrịa na-edozi ahụ
• Ọnọdụ ọgụgụ isi (dị ka ịda mba ma ọ bụ psychosis)
• Nsogbu thyroid gị

Gwọ nsogbu ahụike na nke uche na-eme ka ọrụ ọgụgụ isi ka mma.

Ọgwụ nwere ike ịdị mkpa iji chịkwaa omume iwe ma ọ bụ iwe. Ndị a na-amalitekarị na usoro dị ala ma gbanwee dị ka ọ dị mkpa.

Fọdụ ndị nwere delirium nwere ike irite uru site na ihe na-anụ ihe, ugogbe, ma ọ bụ ịwa ahụ.

Usoro ọgwụgwọ ndị ọzọ nwere ike inye aka:

• Omume mgbanwe iji chịkwaa omume adịghị anakwere ma ọ bụ nke dị ize ndụ
• Ntụziaka nke eziokwu iji belata nkụja

Ọnọdụ dị ukwuu nke na-akpata ịrịa ọrịa nwere ike ịdaba na nsogbu ogologo oge (na-adịghị ala ala) na-akpata mgbaka. Nnukwu ụbụrụ ụbụrụ nwere ike gbanwee site na ịgwọ ihe kpatara ya.

Delirium na-ewekarị izu 1. Ọ nwere ike were ọtụtụ izu tupu arụ ọrụ ọgụgụ isi alaghachi n'ọnọdụ nkịtị. Nghaghachi zuru oke bụ ihe nkịtị, mana ọ dabere n'ihe kpatara akpata delirium ahụ.

Nsogbu ndị nwere ike ịpụta site na delirium gụnyere:

• Enweghị ike ịrụ ọrụ ma ọ bụ ilekọta onwe gị
• Enweghị ike ịmekọrịta
• Na-aga n'ihu na nzuzu ma ọ bụ rịgo
• Mmetụta nke ọgwụ eji agwọ ọrịa ahụ

Kpọọ onye na-ahụ maka ahụike gị ma ọ bụrụ na enwere mgbanwe ọsọ ọsọ na ọnọdụ ọgụgụ isi.

Treatgwọ ọnọdụ ndị na-akpata ịrịa ọrịa nwere ike belata ihe egwu ya. N'ime ndị ụlọ ọgwụ, na-ezere ma ọ bụ jiri obere onunu ogwu nke ọgwụ ike, ọgwụgwọ ngwa ngwa nke ọrịa metabolic na ọrịa, na iji mmemme nghazi nke eziokwu ga-ebelata ihe ize ndụ nke delirium na ndị nọ n'ihe ize ndụ dị elu.

Nnukwu ọgba aghara; Ọrịa ụbụrụ buru ibu

• Usoro nhụjuanya nke etiti na usoro ụjọ nke elu
• Inbụrụ

Guthrie PF, Rayborn S, Onye na-egbu anụ HK. Ntuziaka na-egosi na omume: delirium. J Gerontol Nurs. 2018; 44 (2): 14-24. PMID: 29378075 www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29378075.

Inouye SK. Delirium na onye agadi. Na: Goldman L, Schafer AI, eds. Ọgwụ Goldman-Cecil. Nke 26th. Philadelphia, PA: Elsevier; 2020: isi 25.

Mendez MF, Padilla CR. Delirium. Na: Daroff RB, Jankovic J, Mazziotta JC, Pomeroy SL, eds. Ọkpụkpụ Bradley na Clinical Practice. Nke 7. Philadelphia, PA: Elsevier; 2016: isi 4.