Ọgwụgwụ akụrụ

Ọgwụ akụrụgwụ nke ikpeazụ (ESKD) bụ usoro ikpeazụ nke ọrịa akụrụ ogologo oge (adịghị ala ala). Nke a bụ mgbe akụrụ gị enweghị ike ịkwado mkpa ahụ gị.

A na-akpọkwa ọrịa azụ akụrụ na-akpọ end-stage renal disease (ESRD).

Akụrụ na-ewepu mkpofu na oke mmiri na ahụ. ESRD na-aputa ihe mgbe akụrụ na-enweghịzi ike ịrụ ọrụ n'ogo dị mkpa maka ndụ kwa ụbọchị.

Ihe kachasị akpata ESRD na United States bụ ọrịa shuga na ọbara mgbali elu. Ọnọdụ ndị a nwere ike imetụta akụrụ gị.

ESRD fọrọ nke nta ka ọ bụrụ mgbe niile ka ọ na-arịa ọrịa akụrụ na-adịghị ala ala. Akụrụ nwere ike jiri nwayọ kwụsị ịrụ ọrụ n’ime afọ iri ruo afọ iri abụọ tupu ihe na-ebute ọrịa na njedebe.

Ihe mgbaàmà ndị a na-ahụkarị nwere ike ịgụnye:

• Ọrịa na-arịa ọrịa na ike ọgwụgwụ
• Ntuziaka (pruritus) na akpụkpọ anụ
• Isi ọwụwa
• Ọnwụ ibu n’akpaghị mbọ
• Loss nke agụụ
• Ọgbụgbọ

Mgbaàmà ndị ọzọ nwere ike ịgụnye:

• Abnormally ọchịchịrị ma ọ bụ ìhè akpụkpọ
• Ntu na-agbanwe
• Ọkpụkpụ mgbu
• Ntị na ọgba aghara
• Nsogbu itinye uche ma ọ bụ iche echiche
• Ọnụ ọgụgụ na aka, ụkwụ, ma ọ bụ ebe ndị ọzọ
• Mgbu ma ọ bụ cramps
• Ume iku ume
• Mgbu na-emerụ ahụ, imi imi, ma ọ bụ ọbara na stool
• Oké akpịrị ịkpọ nkụ
• Ugboro ugboro ugboro
• Nsogbu banyere inwe mmekọahụ
• Oge ịhụ nsọ akwụsị (amenorrhea)
• Nsogbu ihi ụra
• Mgbapu ụkwụ na aka (edema)
• Na-agbọ agbọ, na-abụkarị ụtụtụ

Onye nlekọta ahụike gị ga-eme nyocha anụ ahụ wee nye nyocha ọbara. Imirikiti ndị nwere ọnọdụ a nwere ọbara mgbali elu.

Ndị nwere ESRD ga-ewepụ mamịrị oke, ma ọ bụ akụrụ ha agaghịzị mamịrị.

ESRD na-agbanwe nsonaazụ nke ọtụtụ ule. Ndị mmadụ na-anata etuto ahụ ga-achọ nyocha ndị a na nyocha ndị ọzọ mgbe mgbe:

• Potassium
• Sodium
• Albumin
• Igwe
• Kalsiyal
• Cholesterol
• Magnesium
• Ọnụọgụ ọbara zuru ezu (CBC)
• Elektrik

Ọrịa a nwekwara ike ịgbanwe nsonaazụ ule ndị a:

• Vitamin D
• Parathyroid hormone
• Ọkpụkpụ njupụta ule

ESRD nwere ike ọ dị mkpa ka ejiri ọgwụgwọ dialysis ma ọ bụ transplant gwọọ ya. Ikwesiri iri nri pụrụ iche ma ọ bụ were ọgwụ ga enyere gị aka ịrụ ọrụ nke ọma.

DIALYSIS

Dialysis na-arụ ụfọdụ ọrụ nke akụrụ mgbe ha kwụsịrị ịrụ ọrụ nke ọma.

Dialysis nwere ike:

• Wepu nnu, mmiri, na ihe mkpofu ọzọ ka ha ghara ịba n’ime ahụ gị
• Debe ọkwa dị mma nke mineral na vitamin n'ime ahụ gị
• Nyere aka ịchịkwa ọbara mgbali
• Nyere ahu aka mee uhie uhie uhie

Ndị na-eweta gị ga - eso gị kwurita ọnya tupu ị chọọ ya. Dialysis na-ewepu ihe mkpofu n'ọbara gị mgbe akụrụ gị enweghị ike ịrụ ọrụ ha.

• Ọtụtụ mgbe, ị ga-aga mamịrị ọrịa mgbe naanị ihe dị 10% rue 15% nke ọrụ akụrụ gị fọdụrụ.
• Ọbụna ndị na-echere ịkpụgharị akụrụ nwere ike mkpa dialysis mgbe ha na-eche.

A na-eji ụzọ abụọ dị iche iche eme iji gwọ ọrịa:

• N'oge hemodialysis, ọbara gị na-esi na tube banye n'ime akụrụ aka, ma ọ bụ ihe nzacha. Enwere ike ime usoro a n'ụlọ ma ọ bụ na ebe ọnya.
• N’oge etuto afọ, ihe ngwọta pụrụ iche na-abanye n’ime afọ gị n’agbanyeghi na ọ bụ ọkpọkọ catheter. Ngwọta ahụ na-adịgide n'ime afọ gị ruo oge ụfọdụ wee wepu ya. Enwere ike ime usoro a n'ụlọ, ọrụ, ma ọ bụ mgbe ị na-eme njem.

KIDNEY TRANSPLAN

Akụrụ transplant bụ ịwa ahụ iji tinye akụrụ ahụ ike n'ime onye nwere akụrụ akụrụ. Dọkịta gị ga-eziga gị na ebe a na-etinye ya. N’ebe ahụ, ndị otu transplant ga-ahụ ma lelee gị. Ha ga-achọ ijide n’aka na ị bụ ezigbo nwa akwukwo maka transplant akụrụ.

Nri pụrụ iche

Nwere ike ịga n'ihu na-eso nri pụrụ iche maka ọrịa akụrụ na-adịghị ala ala. Ihe oriri nwere ike ịgụnye:

• Iri nri dị obere na protein
• Inweta calorie zuru oke ma ọ bụrụ na ị na-ebelata
• Kwụsị oke mmiri
• Ebelata nnu, potassium, phosphorous, na ndị ọzọ electrolytes

Ọgwụgwọ ọzọ

Usoro ọgwụgwọ ndị ọzọ dabere na mgbaàmà gị, mana nwere ike ịgụnye:

• Extra calcium na vitamin D. (Na-agwa onye na-eweta gị okwu mgbe niile tupu ị na-a supụ ihe mgbakwunye.)
• Ọgwụ akpọrọ phosphate binders, iji nyere aka igbochi ọkwa phosphorous ịba oke.
• Ọgwụ maka anaemia, dị ka iron na nri, ọgwụ iron ma ọ bụ gbaa, gbaa ọgwụ a na-akpọ erythropoietin, na mmịnye ọbara.
• Ọgwụ iji chịkwaa ọbara mgbali gị.

Gwa onye na-enye gị ọrụ gbasara ọgwụ mgbochi ọrịa ịchọrọ, nke gụnyekwara:

• Vaccineba ọcha n'anya A ogwu
• Vaccineba ọcha n'anya B ogwu ogwu
• Ọrịa flu
• Ọrịa oyi baa (PPV)

Fọdụ ndị mmadụ nwere ike irite uru na isonye na otu nkwado ọrịa akụrụ.

Ọrịa akụrụ na-ebute ọnwụ ma ọ bụrụ na ịnweghị ịrịa ọrịa ma ọ bụ ịkpụgharị akụrụ. Usoro ọgwụgwọ abụọ a nwere ihe egwu. Nsonaazụ dị iche maka onye ọ bụla.

Nsogbu ahụike nke nwere ike ịpụta na ESRD gụnyere:

• Anaemia
• Ọbara ọgbụgba si n'afọ ma ọ bụ eriri afọ
• Ọkpụkpụ, nkwonkwo, na mgbu mgbu
• Mgbanwe n'ọbara shuga (glucose)
• Mmebi nke irighiri akwara ụkwụ na aka
• Fludup wuru gburugburu ngụgụ
• Ọbara mgbali elu, nkụchi obi, na obi ịda mba
• Akwa potassium
• Mụbara ihe ize ndụ nke ibute ọrịa
• Mmebi imeju ma ọ bụ ọdịda
• Erighị nri na-edozi ahụ
• Mmehie ma ọ bụ enweghị ike ịmụ nwa
• Ọrịa ụkwụ na-adịghị ezu ike
• Ọrịa strok, ọdịdọ, na isi mgbaka
• Ọzịza na edema
• Ike ọgwụgwụ nke ọkpụkpụ na mgbaji ọkpụkpụ metụtara na elu phosphorous na ala calcium etoju

Renal ọdịda - ọgwụgwụ ogbo; Akụrụ odida - ọgwụgwụ ogbo; ESRD; ESKD

• Akụrụ anatomi
• Glomerulus na nephron

Gaitonde DY, Cook DL, Rivera IM. Ọrịa akụrụ na-adịghị ala ala: nchọpụta na nyocha. Dibịa Am Am. Ọrịa. 2017; 96 (12): 776-783. PMID: 29431364 www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29431364/.

Inker LA, Levey AS. Iche echiche na njikwa nke ọrịa akụrụ na-adịghị ala ala. N'ime: Gilbert SJ, Weiner DE, eds. Nchịkọta National Kidney Foundation na Ọrịa Akụrụ. Nke 7. Philadelphia, PA: Elsevier; 2018: isi 52.

Taal MW. Nhazi ọkwa na njikwa nke ọrịa akụrụ na-adịghị ala ala. Na: Yu ASL, Chertow GM, Luyckx VA, Marsden PA, Skorecki K, Taal MW, eds. Brenner na Rector nke akụrụ. Nke 11. Philadelphia, PA: Elsevier; 2020: isi 59.

Yeun JY, Young B, Depner TA, Chin AA. Hemodialysis. Na: Yu ASL, Chertow GM, Luyckx VA, Marsden PA, Skorecki K, Taal MW, eds. Brenner na Rector nke akụrụ. Nke 11. Philadelphia, PA: Elsevier; 2020: isi 63.