Ọrịa Addison

Ọrịa Addison bụ nkwarụ nke na-eme mgbe gland adrenal anaghị emepụta homonụ zuru ezu.

Akụkụ adrenal bụ obere akụkụ na-ewepụ hormone nke dị n'elu akụrụ ọ bụla. Ha nwere akụkụ nke mpụta, nke a na-akpọ cortex, na akụkụ dị n'ime ya, nke a na-akpọ medulla.

Cortex na-emepụta homonụ 3:

• Glucocorticoid homonụ (dịka cortisol) na-ejikwa njikwa shuga (glucose), belata (na-ebelata) mmeghachi omume na-adịghị mma, ma nyere ahụ aka ịza nrụgide.
• Mineralocorticoid homonụ (dị ka aldosterone) na-edozi sodium, mmiri na potassium.
• Mmekọahụ na mmekọahụ, androgens (nwoke) na estrogens (nwanyị), na-emetụta mmepe mmekọahụ na agụụ mmekọahụ.

Ọrịa Addison na-esi na mmebi nke cortex adrenal. Mmebi ahụ na-eme ka cortex na-emepụta ogo hormone dị oke ala.

Enwere ike mmebi a site na ndị a:

• Usoro ahụ ji alụso ọrịa ọgụ na-eji agha aghara aghara aghara aghara aghara (ọrịa autoimmune)
• Ọrịa dịka ụkwara nta, HIV, ma ọ bụ ọrịa fungal
• Ọbara ọgbụgba n'ime adrenal glands
• Tumo

Ihe egwu maka ụdị ọrịa autoimmune nke ọrịa Addison gụnyere ọrịa ndị ọzọ na-egbu onwe ha:

• Mgbapu (mbufụt) nke thyroid gland nke na-ebutekarị belata ọrụ thyroid (ala ala thyroiditis)
• Gland thyroid gland na-ewepụta oke mmiri ọgwụ thyroid (arụ ọrụ thyroid, ọrịa ili)
• Ọgba aghara na bumps na blisters (dermatitis herpetiformis)
• Parathyroid glands n'olu anaghị emepụta hormone parathyroid zuru oke (hypoparathyroidism)
• Ọkpụkpụ pituitary anaghị emepụta ọtụtụ ma ọ bụ homonụ ya niile (hypopituitarism)
• Ọrịa autoimmune nke na - emetụta akwara na akwara ha na - achịkwa (myasthenia gravis)
• Isi adịghị ezu ezu ike ọbara ọbara uhie (pernicious anaemia)
• Ule enweghi ike iweputa spam ma obu nwoke homonụ (testicular ọdịda)
• Pịnye m ọrịa shuga
• Loss nke agba aja aja (ink) si ebe nke anụ ahụ (vitiligo)

Fectsfọdụ nkwarụ mkpụrụ ndụ ihe nketa na-adịghị ahụkebe nwere ike ibute ezughị ezu adrenal.

Mgbaàmà nke ọrịa Addison nwere ike ịgụnye nke ọ bụla n'ime ihe ndị a:

• Ime mgbu
• Ọrịa afọ ọsịsa, ọgbụgbọ, na ịgba agbọ
  
• Na-agba ọchịchịrị nke anụ ahụ
• Akpịrị ịkpọ nkụ
• Dizziness mgbe ị na-ebili ọtọ
• Ahụ ọkụ dị ala
• Ọbara shuga dị ala
• Ọbara mgbali elu
• Oké ike ọgwụgwụ, ike ọgwụgwụ, na nwayọ nwayọ
• Ọchịchịrị gbara ọchịchịrị n'ime cheeks na egbugbere ọnụ (mucosa buccal)
• Nnu nnu (iri nri na otutu nnu etinye)
• Ọnwụ ibu na agụụ na-ebelata

Mgbaàmà nwere ike ọ gaghị adị oge niile. Ọtụtụ mmadụ nwere ụfọdụ ma ọ bụ ihe mgbaàmà ndị a niile mgbe ha nwere ọrịa ma ọ bụ nrụgide ndị ọzọ na ahụ. N'oge ndị ọzọ, ha enweghị mgbaàmà ọ bụla.

Onye nlekọta ahụike ga-eme nyocha anụ ahụ ma jụọ maka ihe mgbaàmà ahụ.

Enwere ike nye iwu nyocha ọbara ma nwee ike igosi:

• Mụbara potassium
• Ọbara mgbali elu, ọkachasị ngbanwe ọnọdụ ahụ
• Ala larịị cortisol
• Obere sodium dị ala
• Obere pH
• Nkịtị testosterone na estrogen etoju, ma ala DHEA larịị
• Ọnụ ọgụgụ eosinophil dị elu

Enwere ike ịgba akwụkwọ nyocha ụlọ nyocha ọzọ.

Ule ndị ọzọ nwere ike ịgụnye:

• Ime x-ray
• Ime CT i scanomi
• Cosyntropin (ACTH) ule na-akpali akpali

Ọgwụgwọ nnọchi corticosteroids na mineralocorticoids ga-achịkwa ihe mgbaàmà nke ọrịa a. Ọgwụ ndị a na-adịkarị mkpa ka a forụọ maka ndụ ha.

Echefula usoro ọgwụ gị maka ọnọdụ a n'ihi na mmeghachi omume na-eyi ndụ egwu nwere ike ime.

Onye na - eweta gị nwere ike ịgwa gị ka ị mụbaa usoro onunu gị maka obere oge n’ihi:

• Ofufe Ọrịa
• Mmerụ ahụ
• Nchegbu
• Gerywa ahụ

N’oge oke adrenal ezughi oke, nke ana-akpọ nsogbu adrenal, ị ga-agbanye hydrocortisone ozugbo. Ọgwụgwọ maka ọbara mgbali elu na-adịkarị mkpa.

A kụziiri ụfọdụ ndị nwere ọrịa Addison inye onwe ha ọgwụ mberede nke hydrocortisone n'oge ọnọdụ nrụgide. Na-ejide ID nke ahụike mgbe niile (kaadị, mgbaaka, ma ọ bụ olu olu) nke na-ekwu na ị nwechaghị erimeri. NJ ahụ ga-ekwukwa ụdị ụdị ọgwụ ị chọrọ na ihe mberede ịchọrọ.

Site na ọgwụgwọ hormone, ọtụtụ ndị nwere ọrịa Addison nwere ike ibi ndụ fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ndụ nkịtị.

Nsogbu nwere ike ịdapụta ma ọ bụrụ na i were obere mmiri ọgwụ adrenal pere mpe.

Kpọọ onye na-eweta gị ma ọ bụrụ:

• Nweghị ike idobe ọgwụ gị n'ihi ịgbọ agbọ.
• Have nwere nrụgide dịka ọrịa, mmerụ ahụ, trauma, ma ọ bụ akpịrị ịkpọ nkụ. Ọ nwere ike ịdị mkpa ka emezigharị ọgwụ gị.
• Ibu ibu gi na abawanye oge.
• Nkwonkwo ụkwụ gị amalite ịza.
• Develop na-emepe mgbaàmà ọhụụ.
• Na ọgwụgwọ, ị na-ebute ihe ịrịba ama nke ọrịa a na-akpọ ọrịa Cushing

Ọ bụrụ na ị nwere mgbaàmà nke nsogbu adrenal, nye onwe gị ọgwụ mberede nke ọgwụ ị gwara gị. Ọ bụrụ na enweghị ya, gaa na ụlọ mberede kacha nso ma ọ bụ kpọọ 911.

Mgbaàmà nke nsogbu adrenal gụnyere:

• Ime mgbu
• Ike iku ume
• Dizziness ma ọ bụ isi ọwụwa
• Ọbara mgbali elu
• Mbelata nke nsụhọ

Adrenocortical hypofunction; Oge adrenocortical insufficiency; Isi adrenal ezughi oke

• Ọgwụ endocrine

Barthel A, Benker G, Berens K, et al. Mmelite na ọrịa Addison. Ọrịa Ọrịa End Clinic Endolrinol. 2019; 127 (2-03): 165-175. PMID: 30562824 www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30562824.

Bornstein SR, Allolio B, Arlt W, et al. Nke a Nchoputa na ọgwụgwọ nke isi adrenal insufficiency: usoro Endocrine Society Clinical. J Ọgwụ Endocrinol Metab. 2016; 101 (2): 364-389. PMID: PMC4880116 www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4880116.

Nieman LK. Adrenal cortex. Akpaka Na: Goldman L, Schafer AI, eds. Ọgwụ Goldman-Cecil. Nke iri abụọ na ise. Philadelphia, PA: Elsevier Saunders; 2016: isi 227.