Obi ịda mba na ndị okenye

Obi ịda mba bụ ọnọdụ ahụike ọgụgụ isi. Ọ bụ nsogbu ọnọdụ uche nke mmetụta nke mwute, ọnwụ, iwe, ma ọ bụ nkụda mmụọ na-egbochi ndụ kwa ụbọchị ruo ọtụtụ izu ma ọ bụ karịa.

Ressionda mba n’obi ndị agadi bụ nsogbu zuru ebe niile, mana ọ bụghị akụkụ nkịtị nke ịka nká. A naghị amatakarị ya ma ọ bụ mesoo ya.

N’ime ndị okenye, mgbanwe ndụ nwere ike ime ka ihe na-eme ka obi na-ajọ ha njọ ma ọ bụ mee ka obi na-ajọkarị ndị mmadụ njọ. Fọdụ n'ime mgbanwe ndị a bụ:

• Movekwaga n'ụlọ, dị ka ebe ezumike nká
• Ọrịa na-adịghị ala ala ma ọ bụ ihe mgbu
• Movingmụaka na-apụ apụ
• Di ma ọ bụ nwunye ma ọ bụ ezigbo ndị enyi na-anwụ
• Ọnwụ nke nnwere onwe (dịka ọmụmaatụ, nsogbu ịmegharị ma ọ bụ ilekọta onwe ya, ma ọ bụ ịnwe ikike ọkwọ ụgbọala)

Da mbà n’obi pụkwara ịbụ nke metụtara ọrịa anụ ahụ, dị ka:

• Nsogbu thyroid gị
• Ọrịa Parkinson
• Ọrịa obi
• Ọrịa cancer
• Ọkụ
• Mgbaka (dị ka ọrịa Alzheimer)

Useụbiga mmanya ókè ma ọ bụ ọgwụ ụfọdụ (dị ka ihe ndị na-enye ụra ụra) nwere ike ime ka ịda mbà n’obi ka njọ.

A pụrụ ịhụ ọtụtụ n'ime ihe mgbaàmà ndị mbụ nke ịda mbà n'obi. Otú ọ dị, ịda mbà n'obi nke ndị okenye nwere ike isi ike ịchọpụta. Ihe mgbaàmà ndị a na-ahụkarị dịka ike ọgwụgwụ, ụkọ nri, na nsogbu ihi ụra nwere ike ịbụ akụkụ nke usoro ịka nká ma ọ bụ ọrịa anụ ahụ. N'ihi ya, ịda mbà n'obi n'oge nwere ike ileghara anya, ma ọ bụ nwee mgbagwoju anya na ọnọdụ ndị ọzọ na-adịkarị okenye.

Onye nlekọta ahụike ga-eme nyocha anụ ahụ. A ga-ajụ ajụjụ gbasara akụkọ gbasara ahụike na mgbaàmà ya.

Enwere ike ime nyocha ọbara na mmamịrị ịchọ ọrịa anụ ahụ.

Enwere ike ịchọ onye ọkachamara ahụike ahụike ọgụgụ isi iji nyere aka na nyocha na ọgwụgwọ.

Nzọụkwụ mbụ nke ọgwụgwọ bụ:

• Na-agwọ ọrịa ọ bụla nwere ike ịkpata ihe mgbaàmà ahụ.
• Kwụsị ị anyụ ọgwụ ọ bụla nke nwere ike ime ka mgbaàmà ka njọ.
• Zere mmanya na-aba n’anya na ụra.

Ọ bụrụ na usoro ndị a anaghị enyere aka, ọgwụ iji gwọọ ịda mba na usoro ikwu okwu na-enyerekarị aka.

Ndị dọkịta na-ekwukarị ọgwụ ndị na-egbochi antidepressants na ndị okenye, ma na-eme ka ọgwụ ahụ dị nwayọ nwayọ karịa ndị okenye.

Iji chịkwaa ịda mbà n'obi n'ụlọ:

• Na-emega ahụ oge niile, ma ọ bụrụ na onye na-eweta ya kwuru na ọ dị mma.
• Gbara onwe gi gburugburu na ndi nlekota, ndi oma na ime ihe uto.
• Mụta ezigbo ụra.
• Mụta ilezi anya maka akara ngosi mbụ nke ịda mba, ma mara otu esi eme ma ọ bụrụ na ndị a emee.
• Na-a lessụ obere mmanya ma na-eji ọgwụ ọjọọ eme ihe.
• Kọọrọ onye ị tụkwasịrị obi banyere mmetụta gị.
• Were ọgwụ n'ụzọ ziri ezi ma gị na ndị na-eweta ya kwurịta mmetụta ọ bụla.

Ressionda mba na-azakarị ọgwụgwọ. Nsonaazụ a na-adịkarị mma maka ndị nwere ohere ịnweta mmekọrịta mmadụ na ibe, ezinụlọ, na ndị enyi nwere ike inyere ha aka ịnọgidesi ike na itinye aka.

Ihe nhụsianya kachasị njọ nke ịda mbà n'obi bụ igbu onwe. Menmụ nwoke na-egbukarị onwe ha n’etiti ndị okenye. Menmụ nwoke gbara alụkwaghịm ma ọ bụ ndị di ha nwụrụ nọ n'ihe ize ndụ kasịnụ.

Ezinụlọ kwesịrị ilebara ndị ikwu meworo agadi anya bụ́ ndị dara mbà n’obi na ndị nanị ha bi.

Kpọọ onye na-ahụ maka ọrụ gị ma ọ bụrụ na ị na-enwe mwute, enweghị isi, ma ọ bụ nwee olile anya, maọbụ ọ bụrụ na ị na-ebekarị ákwá Kpọọ ma ọ bụrụ na ị na-enwe nsogbu ịnagide nrụgide na ndụ gị ma chọọ ka a kpọga gị maka usoro ọgwụgwọ okwu.

Gaa na ụlọ mberede kacha nso ma ọ bụ kpọọ nọmba mberede obodo gị (dịka 911) ma ọ bụrụ na ị na-eche maka igbu onwe gị (igbu onwe gị).

Ọ bụrụ na ị na-elekọta onye otu ezinụlọ mere agadi ma chee na ha nwere ike ịda mba, kpọtụrụ onye na-eweta ọrụ ha.

Da mba n’obi ndị agadi

• Ndakpọ mmụọ n'etiti ndị agadi

Fox C, Hameed Y, Maidment I, Laidlaw K, Hilton A, Kishita N. Ọrịa ọgụgụ isi na ndị okenye. N'ime: Fillit HM, Rockwood K, Young J, eds. Akwụkwọ Brocklehurst nke Geriatric Medicine and Gerontology. 8th ed. Philadelphia, PA: Elsevier; 2017: isi 56.

National Institute na weebụsaịtị. Obi ịda mba na ndị okenye. www.nia.nih.gov/health/depression-and-older-adults. Me 1, 2017. Emelitere September 15, 2020.

Siu AL; Pretù Ndị Ọrụ Na-ahụ Maka Mgbochi US (USPSTF), Bibbins-Domingo K, et al. Nyocha maka ịda mba na ndị okenye: Nkwupụta nkwupụta US Task Force Task Force. JAMA. 2016; 315 (4): 380-387. PMID: 26813211 pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26813211/.